چکیده:
مکتب تبریز اول یا مکتب مغول؛ مصادف با حکومت ایلخانان مغول در قرون هفت و هشت هجری قمری، اولین مکتب نگارگری در ایران است. به علت ارزش و اهمیت کتابت قرآن، این هنر در میان دیگر هنرهای اسلامی از جایگاه والایی برخوردار است. در این میان قرآنهای ایلخانی موجود در آستان قدس رضوی به دلیل ویژگیهای خاص تذهیب اعم از؛ استفاده از رنگ معدنی غالبا لاجوردی، عدم وجود سایه، پرهیز از کاربرد تیرگی و روشنی رنگها و توجه به جلوه رنگآمیزی، جزء آثارهنری دوره اسلامی محسوب میشوند. امروزه به کارگیری دانش روانشناسی رنگ در شاخههای هنری جهان معاصر که مورد توجه قرار گرفته است و هنر تذهیب، قابلیت بررسی از نظر روانشناسی رنگ را دارد. از این رو پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و جمع آوری اطلاعات، به روش کتابخانهای با ابزار فیش و تصویرخوانی است. مطالعه موردی اثر، ۷ عدد از نسخ خطی موجود در آستان قدس رضوی میباشد. پژوهش پیش رو پاسخی است به بررسی تذهیبهای مکتب تبریز اول براساس دانش روانشناسی رنگ از لحاظ مضمون و محتوا شامل چه مفاهیمی هستند؟ بر اساس مطالعات انجام شده در این پژوهش بر آن شدیم که طیفهای رنگی آبی و طلایی دارای بیشترین تاثیر از منظر روانشناسی بیانگر قدرت و آرامش در رنگ تذهیب مکتب تبریز اول بوده که با تنالیتههای رنگی دیگری همچون سبز زنگاری و شنگرف، که جزء ثابتترین رنگها در تذهیب این دوره به شمار میآید پوشش داده شده است. با بهرهگیری از دستاوردهای حاصل از تحقیق میتوان به تقسیم بندی جدیدی از تذهیبهای مکتب تبریز اول با توجه به دانش روانشناسی رنگ دست یافت.
خلاصه ماشینی:
پژوهش پیش رو پاسخی است به بررسی تذهیبهای مکتب تبریز اول براساس دانش روانشناسی رنگ از لحاظ مضمون و محتوا شامل چه مفاهیمی هستند؟ بر اساس مطالعات انجام شده در این پژوهش بر آن شدیم که طیفهای رنگی آبی و طلایی دارای بیشترین تاثیر از منظر روانشناسی بیانگر قدرت و آرامش در رنگ تذهیب مکتب تبریز اول بوده که با تنالیتههای رنگی دیگری همچون سبز زنگاری و شنگرف، که جزء ثابتترین رنگها در تذهیب این دوره به شمار میآید پوشش داده شده است.
(مراثی، ۱۳۸۹)، همچنین در پایان نامه کارشناسی ارشد خانم سیده معصومه شجاع با عنوان بررسی رنگ در نگارگری دوره تیموری با رویکرد رنگ گذاری نگارگران در دوره تیموری پرداخته شده است (شجاع، ۱۳۹۵) پایان نامه کارشناسی ارشد خانم فرنگیس یادگار با عنوان پژوهشی پیرامون رنگ و در نگارگری ایران با رویکرد مبانی زیباشناسی در نگارگری و تاکید بر نقش خط و رنگ در نگارگری ایران، عوامل تاثیر گذار بر رنگآمیزی نگاره و ویژگیهای رنگی نگاره های ایرانی از منظر رنگ شناسی عملی مورد بررسی قرار گرفته است (یادگار، ۱۳۹۱) با توجه به مشاهدات مقالات و آثار مورد پژوهش، اکثراً با هدف معرفی رنگ، تعداد رنگ و در برخی تقسیم بندی رنگها از لحاظ درجه مبانی رنگ و نماد عرفانی رنگ میباشند؛ در حالی که پژوهش حاضر علاوه بر طبقهبندی مضامین و مفاهیم رنگی نسخ خطی در موزه آستان قدس رضوی با رویکرد روانشناسی رنگها و استفاده آنها در تذهیب مورد مطالعه قرار گرفته است.