چکیده:
کتاب مستبصر نوشتۀ میرزا یحیی دول تآبادی از بزرگان و رهبران نها نزیست بابی است که جانشینی میرزا یحیی صبح ازل از افتخارات وی در میان جماعت اهل بیان است. این کتاب با ظاهری نهان نگارانه سعی بر توجیه و تثبیت دعاوی سیدعل یمحمد باب بر بنای عقاید اسلامی و شیعی دارد. بنابراین برای شناخت عقاید بابی و ریش ههای آن مرجع بسیار مهمی است. سیدمقداد نبوی رضوی در کتاب خود، حیات یحیای نجی، بر مبنای کتاب مستبصر میرزا یحیی دول تآبادی، فصلی را به بررسی و تحلیل عقاید وی و تطبیق آن با منابع صحیح شیعی و همچنین عقاید بابی اختصاص داده است تا اولا، ناهمگونی عقاید میرزا یحیی با عقاید اسلامی و شیعی را بیان کرده باشد و ثانیا، تشابه و همگونی عقاید دول تآبادی با عقاید سیدعل یمحمد باب را نشان دهد و درنهایت این مهم را سندی دیگر بر عقیدۀ بابی میرزایحیی دول تآبادی دانسته است. آنچه در کتاب مستبصر نمودی آشکار دارد، روش نویسنده در تاویل نادرست معجزات پیامبران و علایم ظهور برای توجیه ب یبهر هگی باب از معجزات و ناهمخوانی ویژگی های موعود اسلام (امام دوازدهم) با اوست.
کتاب المستبصر تالیف میرزا یحیی دول تابادی من کبار البابیه وزعمايها الغامضین والذی تعد
خلافه میرزا یحیی صبح الازل من مفاخره لدی جماعه اهل البیان. ان هذا الکتاب الذی یعتبر من
المولفات الغامضه تم من خلاله السعی لتبریر مزاعم سیدعل ی محمد الباب وتکریس افکاره حول
اسس العقاید الاسلامیه والشیعیه. لذلک فهو یمثل مرجعا مهما للغایه من اجل التعرف علی عقايد
البابیه وجذورها. وقد خصص سیدمقداد نبوی رضوی فی کتابه، حیات یحیی النجی، فصلا اقامه
علی اساس کتاب المستبصر میرزا یحیی دولت ابادی لدراسه وتحلیل عقايده ومطابقتها مع مصادر
الشیعه الصحیحه وکذلک مع عقايد البابیه حتی یتبین اولا،عدم تطابق عقايد میرزا یحیی مع عقايد
الاسلام والشیعه وثانیا، اظهار التشابه والتطابق بین عقايد دول تابادی مع عقايد سیدعل ی محمد
الباب وفی النهایه وهوالاهم اعتباره وثیقه اخری لکشف عقیده میرزا یحیی دول تابادی البابیه. وما
یتبین من دلیل دامغ فی کتاب المستبصر ، هو اسلوب المولف فی التاویل الخاطیء لمعجزات
الانبیاء وعلامات ظهور الامام الثانی عشر علیه السلام لتبریر عدم ایمان الباب بالمعجزات وعدم
تطابق ارايه فی مایخص موعود الاسلام المنتظر )الامام الثانی عشر؟عهم؟(.
The book "Mus tabser" written by Mirza Yahya Dolatabadi who is one of the elders and
leaders of the personal hidden life of Babi, whose successor Mirza Yahya Sobhe Azal is
one of his honors among the Babi community. This book tries to jus tify and es tablish the
claims of Mirza Ali Mohammad Bab based on Islamic and Shiite beliefs with a hidden
appearance.
Therefore, it is a very important reference in unders tanding Babi's beliefs and its roots.
Seyyed Moqdad Nabavi Razavi in his book, Hayat Yahya Naji, based on Mirza Yahya
Dolatabadi's book Mus tabser, has dedicated a chapter to the analysis of Babi's beliefs and
their comparison with authentic Shiite sources.