چکیده:
توسعه اقتصادی از مهمترین مباحث مطرح شده در روزگار کنونی است، و بیشتر افرادی که
به پژوهش مشغول هستند، متناسب با زمینههای مطالعاتی خود به ارائه، رهنمودهایی
پرداختهاند. این گفتار نیز بر آن است که: نمیتوان هیچ الگوی اقتصادی و یا تغییر
اجتماعی را اجرا کرد، مگر اینکه ابتدا زمینههای پذیرش اجتماعی آن فراهم آمده باشد.
برای شناخت این زمینهها مطالعه تاریخی امری ضروری است، زیرا فراوان مشاهده شده که
تفاوتهای تاریخی ملتها سبب گردیده است طرحی که در سرزمینی موفقیت فراوان داشته، در
جای دیگر با شکست روبرو شود.
به لحاظی پژوهش حاضر گامی است کوچک در راستای روشن شدن برخی مسایل و مواردی که در
گذشته در مسیر توسعه کشور به نوعی مانع ایجاد نمودهاند و با این امید که با شناخت
آنها، بتوان از تکرارشان جلوگیری کرد.
اساس بحث به عنوان نمونه بر مطالعه دوران حکومت قاجارها نهاده شده است، در این دوره
شاهد نخستین رویارویی جدی ایران با دنیای تحول یافتهای هستیم که کشورهای پیشرفته
آن در جستجوی حوضههای نفوذ جدید، مرزهای سیاسی و جغرافیایی ایران آن زمان را
درنوردیدند و منشاء تأثیراتی شدند که در این مقاله به برخی از تأثیرات منفی آن
اشاره میشود.
خلاصه ماشینی:
"بدین ترتیب دولتمردان ایرانی نه تنها نفوذی در کنترل گمرکات نداشتند و نمیتوانستند مانع ورود کالاهای خارجی شوند بلکه بدلیل معضلات اقتصادی، خود بدان، دامن میزدند، که نتیجهاش از میان رفتن زمینههای سرمایهگذاری ورشکست شدن تجار داخلی و نابودی صنایع کوچک خانگی و تولد سیستم اقتصادی دلال، وابسته به خارج بود.
موانع اجتماعی الف: فقدان امنیت با توجه به اینکه بحث امنیت (اقتصادی- اجتماعی-سیاسی) در سراسر تاریخ ایران قابل طرح است، ولی در زمان قاجارها اوضاع به گونهای بود که تأثیر آن بر تمامی نهادهای جامعه ایرانی به دلیل تحولات جهانی از اهمیت فراوانتری برخوردار است.
زیرا که از یکسو باعث ایجاد کمپانیهای تجارتی بود و از دیگر سو علت رشد آنان شد و سبب گردید که موازنه تجارت خارجی اروپا با کشورهای مشرق زمین که تا آن زمان به سود شرق بود به نفع اروپا تغییر پیدا کند38/10 و پیامد آن در انگلستان انقلاب صنعتی بود، یعنی تبدیل بورژوازی تجاری به بورژوازی صنعتی، این امر صورت نگرفت مگر در سایه حمایت دولت از صنایع به وسیله وضع تعرفههای گمرکی خاص، مانند قانون 989 هـ / 1581 م.
ابریشم پیله 50000 " " " " اتریشی 100000 " جمع: 350000 " " " " فرانسوی 50000 " روسی 50000" (به اختصار) 665 ،667 ،668 ،657/41 جمع: 2000000 تومان به دنبال آن شاهدیم که امپریالیسم اقتصادی غرب، در جهت منافع خود به تخصصی کردن تولیدات کشاورزی و مواد خام پرداخت در این شرایط کشور ایران زمینههای تولید ابریشم خام را که تأمینکننده زندگی کشاورزان و رونقبخش صنعت و تجارت خارجی بود را به نفع تولیداتی مانند تریاک و پنبه در جهت سیاستهای دول امپریالیستی از دست داد."