چکیده:
قیام کربلا، قیامی جامع الابعاد و جاودانه است که به دلیل لایهها و جنبههای فراگیر و متکثرش تفسیرهای
مختلف میپذیرد و میتوان با رویکردهای کلامی، فلسفی، عرفانی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی و سیاسی به
آن نگریست.
بدیهی است در طول تاریخ علیرغم رویکردها و منظرهای مختلف پردازش و تحلیل حادثه عاشورا،
انحرافها و تحریفها، افراط و تفریطها و خبط و خطا نیز در تحلیل قیام عاشورا شده است که از جمله آن، افراط و
تفریطهای مربوط به تحلیل عقلانی محض یا عاشقانه و عارفانه صرف آن حادثه عظیم است و هر دو به نوبه
خود پیامدهای فکری و اجتماعی منفی و آفات و آسیبهایی دارد.
این مقاله بر اساس پیش گفته یادشده بر آن است تا شبهه تضاد عقل و عشق در فهم شناخت، ارزیابی و
تحلیل قیام حسین را نفی و تعاضد و همگرایی عقل و عشق را در نهضت حسین نشان دهد.
خلاصه ماشینی:
"خطبههای امام در روز عاشورا، ملاقاتهایی که امام با سران قبایل در مکه و موسم حج انجام دادند، متن وصیت نامه الهی - سیاسی امام حسین علیهالسلام ، گفتگوهایی که امام با بزرگانی از بنی هاشم و اصحاب و یارانش تا برخی افراد از دوستان و غیر آن در بین راهها داشتهاند بیافکنیم به خوبی درمییابیم که نهضت حسینی از پشتوانه عقلانی و تحلیل بسیار زیرکانه و هشیارانه از شرایط زمان، اوضاع و احوال جامعه اسلامی پس از پنجاه سال و شناخت شگردها و توطئههای امویان به خصوص یزید در اسلامستیزی جهت اسلام زدایی برخوردار بود و نهضت کاملا طبیعی به شمار میآمد و بازخورد و عکس العملی مناسب و پیشبینی شونده از سوی امام حسین علیهالسلام علیه دستگاه یزید بود و این همه، مظاهری برای حضور، ظهور عقل، عقلانیت، معرفت سیاسی و اجتماعی مینماید که امام چگونه با تحلیل درست سیاسی و جامعهشناسی خاص و شناخت نسل جدید در میان امت اسلام و غفلت، انفعال، دنیاطلبی، جهالت و جمادت و مصلحت اندیشیهای نابجای خواص جامعه توانستند یک شورش و قیام همه جانبه را ساماندهی نمایند و طومار خلافت بلکه سلطنت امویان را درهم پیچد و عاشورا و کربلا سرچشمه بسیاری از نهضتهای الهی و عدالت خواهانه و آزادی طلبانه گردد و الهامبخش اسلام حماسهساز و فرهنگ تقدس، برهان، تعهد و مسؤولیتپذیری تا مرز جهاد، حماسه، ایثار و نثار و شهادت گردد و «تربیت اسلامی» را با «عدالت اسلامی» به هم گره بزند و قیامی را با دو چهره «عصر عاشورا» و پس از «عصر عاشورا» و با حضور انسان کامل، حجت الهی و شاگرد شایسته مکتب انسان کامل رقم بزند و نقش مرد و زن به عنوان انسانهای اسلامگرا و مسؤولیتپذیر را______________________________ 1 - همان، صص 236-177."