خلاصه ماشینی:
"چرا منتسکیو مانند مارانا2،کسی که در نگارش نامههای ایرانی الهامبخش او بود در داستانش از ترکزادهای استفاده نکرد؟مهمترین جواب این است که اول باید مد روز را در نظر (1)- Montesquieu Lettres,Quelques reflexions sur les lettres Persanes,Texte etabli par Carcasson,1929,T.
هیچ نیازی نیست که از خود سؤال کنیم که آیا نامههای ایرانی فقط حکایتی تملقآمیز به نوع شرقی است یا نه؟زیرا فقط باید به معرفی شخصیتهای اصلی این نامهها بپردازیم که قالبی خلاف این نوع سبک ادبی دارند.
»ولی منتسکیو بر درستی کار خود،مبنی بر دقت و وسواسی که در مورد مطالعه و آداب و رسوم ایرانیان به خرج داده،تأکیدی نکرده و در این باره هیچ یادداشتی ننوشته و مسؤولیت را به خود خواننده محول کرده است.
رپرت شکلتن1خاطرنشان میکند که منتسکیو طرز نوشتن ماههای ایرانی را از شاردن تقلید کرده است:زیرا بر لزوم هماهنگ سازی اثر خود تأکید داشته است.
مشخص است که منتسکیو میخواهد میان ماههای قمری و میلادی نوعی معادلسازی انجام دهد زیرا ازبک در جایی مرگ لویی چهاردهم را«چهارم رجب 1715»اعلام میدارد و این در حالی است که میبایست آن را به صورت اول سپتامبر 1715 بنویسد.
اما از آن به بعد تا آخر قرن هجدهم،ولتر،دیدرو،روسو و نویسندگان دایره المعارف در مورد ایران مطالعه کردند و هریک از این نخبگان به سلیقهء خود قسمتی یا قسمتهایی از سیاحتنامهها،به خصوص نوشتههای شاردن را مورد توجه قرار دادند.
در اینجا شاید بتوانیم سؤالی تحت این عنوان مطرح کنیم که آیا ایران بعد از این قرن شناخته شد؟قدر مسلم اینکه حتی امروز،پس از آن پیشرفت صنعتی عظیم هم شناسایی غربیها از ایران در همان سطح نامههای ایرانی است!"