غایت طلبی هستی و انسان در حوزه های معرفتی

"چنان که گفته شده است: «اصل علاقه به بقای زندگی با در نظر گرفتن تعمیمی که درباره این اصل گفته می شود که نه تنها احتیاج به اثبات ندارد، بلکه غیرقابل اثبات است، حتی در مورد انسانی که از زندگانی غیر از ناراحتی چیز دیگری سهم نداشته باشد، همانند اصل درک "من"، و سایر قضایای بدیهی، قضیه ای است که در درون خود دریافت می کنیم بدون اینکه بتوانیم برای صحت و واقعیت آن استدلال کنیم. ویلیام جیمز در این باره تحقیقاتی مبسوط انجام داد و معتقد شد: مواردی هستند که انسان از دایره محدود مسدود «من» به آن حریم که گفتیم پا می گذارد و در من ناخودآگاه وارد می شود و با «من»های دیگر که در حال عادی درشان بر روی وی بسته است مرتبط می گردد و بدین طریق، ضمایر به یکدیگر مکشوف و در یکدیگر مؤثر می شوند و شخص بدون واسطه حس و عقل به حقایقی بر می خورد و در عوالمی سیر می کند که تمتعات روحانی می یابد و به کمال نفس نزدیک می شود و خود را به خدا متصل می بیند و درمی یابد که حدود زندگانیش بالا رفته، و یا اطمینان نفس حاصل نموده، روحش بزرگ و شریف شده و از غیب مدد می گیرد و در بیماری های تن یا روان شفا می یابد."