چکیده:
صاحب پول ارزش مبادلهای و قدرت خرید را طبق یک معامله شرعی و عقلایی به دست آورده و خواستار حفظ کامل این ارزش مبادلهای است.اما در حالت کاهش ارزش پول-نه گرانی و افزایش قیمت برخی کالاها-این ارزش از دست وی خارج میشود؛از اینرو لازم است برای نظریهپردازی جدید که ملتزم به حفظ اصول و قواعد فقهی است،این موضوع،بازشناسی و تغییرات اساسی که میتواند موجب تغییر برخی احکام فقهی پول شود،با روش تحلیلی تبیین گردد. کاهش ارزش پول پدیده مهم و مؤثری است که ادامه و شدت آن در اقتصاد ایران آثار نامطلوب و ناعادلانهای در روابط پولی(بهویژه درازمدت)گذاشته است.نظریههای فقهی موجود که برای پول با ماهیت گذشته و حالت ثبات نسبی ارزش آن ارایه شده است،پاسخگوی نیاز واقعی در این وضعیت نیستند. بررسی تحلیل وظایف پول نشان میدهد که مقدار ذخیره ارزش نیز جزء وظایف آن است و نظریه قدرت خرید درباره ماهیت پول به دلایلی ترجیح دارد.در این مقاله ضمن تأکید بر نقطه عطف تغییر ماهیت پول در مرحله سوم خلق پول کاغذی و مقایسه آن با پول فلزی صدر اسلام مشخص شده که پول اعتباری محض،به خصوص در وضعیت کاهش شدید و مستمر ارزش پول، پدیدهای متسحدثه است و احکام فقهی و حقوقی جدیدی میطلبد تا اطمینان و امنیت بیشتری در تمام روابط پولی حاصل شود.
خلاصه ماشینی:
"»(4731)مسائل مربوط به پول و بانکداری و برخی احکام فقهی پول را بررسی و با روش تحلیلی اقتصادی متأثر از مبانی ارزشی و حقوقی اسلام،مسئله کاهش ارزش پول را مطرح نموده و معتقدند چون مقدار ذخیره ارزش جزء وظایف پول نیست و همچنین به دلیل اینکه موضوع و مقوم مثلیت در پول،ارزش اسمی آن است نه قدرت خرید پول،در نتیجه کاهش ارزش پول هیچ نوع ضمانتی ندارد.
کاهش ارزش پول،لازمه ماهیت و از مشخصههای پول نیست؛بلکه از عوارض و حالات پول است،یعنی میتواند وجود داشته یا نداشته باشد و همچنین بنا به عوامل اقتصادی میتواند شدید بوده و یا حتی استمرار داشته باشد؛از اینرو لازم است احکام فقهی و حقوقی ویژهای با توجه به منابع فقهی و با تکیه بر اصول و قواعد فقهی برای آن جستجو کرد؛بنابراین پیشنهاد میشود نخست،با توجه به اختلافات فقهی در مورد پول اعتباری،پژوهشهای بیشتری در مورد پول اعتباری و احکام فقهی آن صورت میگیرد و حتی همایشهای بزرگ علمی متشکل از فضلا و دانشمندان تشکیل شود تا در آینده این اختلافنظرها کمتر و تقریب بین آرای فقهی به وجود آید و عموم مردم که روابط مالی گسترده و روزمرهای با همدیگر و با بانکها و مؤسسات مالی دارند و در عین حال از مراجع معظم متعدد تقلید پیروی میکنند،بدون دغدغه شرعی به انجام صحیح این نقل و انتقالات مالی که لازمه لاینفک زندگی است بپردازند و سرگشتگیهای مقلدین تا حد ممکن کم شده و جامعه اسلامی از عملکرد یکنواخت مقبولی در این زمینه برخوردار شود؛دوم،با توجه به اینکه پیدایش پول الکترونیکی نوعی تحول پولی در اقتصاد امروزی و نسلهای برتر اقتصاد پولی محسوب میشود و با تکمیل فرآیند اعتمادسازی ارکان اقتصادی خرد و کلان به استفاده از این پول، دامنه تحولات آن بیشتر خواهد شد."