چکیده:
یکی از ویژگی های طبیعت انسان اجتماعی بودن وی می باشد از این رو معاشرت و همنشینی افراد با هم امری طبیعی و ضروری است و هرچه افراد همدلی و دوستی نیکوتری داشته باشند آثار مطلوب بیشتری در افراد و اجتماع نمایان خواهد شد.
هر چند که اقسام رفاقت و دوستی متنوع می باشد ولی اگر با نور عقل و معرفت در داستانهای کلیله و دمنه و مرزبان تفکر و تامل شود می توان نوای همدلی یاران مخلص و یکدل را از میان دوستیهای مغرضانه شنیده و به ندای یاران همدل و یکرنگ پاسخ مثبت داد و اساس همدلی و رفاقت را بر پایه دوستیهای بی غرض و صادقانه پایه ریزی کرد.
خلاصه ماشینی:
"بشوی ، ای خردمند ، ازآن دوست دست که با دشمنانت بود هم نشست (گلستان172) از صفات و ویژگیهایی که برای این نوع دوستان در کلیله و دمنه و مرزبان نامه ذکر شده می توان به موارد زیر اشاره کرد: دوستی جهاندیده ، جهانیان را آزموده ، نیکو اخلاق ، دارای صفات پسندیده، وفادار به عهد، مهربان، موصوف به دانشهای مختلف ، هنرمند ، پاکیزه نهاد ، نکته سنج، فزونی دانش ، پختگی و فضایل آزموده ، وفاداری ، همدلی و همرنگی .
» ( مرزبان نامه ص300 ) خصلت هایی که شخص باید سرمایه و توشه عمر خود قرار دهد تا دوستان از دوستی با او امتناع نکنند و دشمنان در مقابل او نتوانند بهانه بیاورند عبارتند از : « 1- از بد کردن در حق دیگران دوری کند 2- از بدگمانی و انجام کارهای خطرناک بپرهیزد 3- خوی های اخلاق را لازم بشمارد 4- صورت و سیرت خود را با کم آزاری و کارهای نیکو آراسته دارد 5- ادب و نزاکت را در همه احوال رعایت کند » ( شرح کلیله و دمنه ص767 ) نتیجه گیری : از مجموع سخنان و مطالب یاد شده در این بحث روشن می گردد ؛ در برخی از کتب تمثیلی ادب فارسی از جمله « کلیله و دمنه » و « مرزبان نامه » نکات تعلیمی فراوانی است که با تفکر و تامل در این آثار می توان بسیاری از نکات ضروری زندگی را دریافته و در روابط اجتماعی خود به کار برد ."