چکیده:
در این مطالعه به تبیین مفهوم«دولت عراقی»ریشهها و عوامل سازندهء آن و محورهای دقیق تداوم این دولت پرداخته میشود.این کار عمدتا از طریق ایجاد تناظری تاریخی بین اجتماع عراقی(مفهومی عمدتا تابع وحدت جغرافیایی و کثرت قومی)و سیاست تاریخی عراق پیگرفته شده و نتیجهگیری میشود که تاریخ عراق در گذشته و حال،بنیادا چیزی جز تاریخ«دولت عراقی»نیست.با این حال حسب تناظری که یادشد،به ملیت عراقی نیز در سطح نسبتا گستردهتری عطف توجه میشود.در انتها کوشش میگردد درکی کلان از جامعهء ملی و دولت عراقی بدست دادهشود.
خلاصه ماشینی:
"درک ما از مفهوم«دولت عراقی»حاصل ترکیب سه عامل است که از گذشته به حال در رسیده و به طور عمودی برهم بار شدهاند:1-تاریخ پرتلاطم سرزمین بین دو رود(مسوپوتومیا)که سرانجام به آگاهی اندوهبار جاری در سیاست معاصر جناح شرقی جهان عرب یعنی عراق انجامید،2- اندیشهء ناسیونالیستی توأمان عرب-عراقی به عنوان تجلی این آگاهی تاریخی اندوهبار در اندیشه سیاسی معاصر این کشور که اوج خودرا در شاخهء عراقی تفکر رومانتیکی بعث مییابد و سرانجام،3-مردی نادر الوجود یعنی صدام حسین که تواناییاش در پیوندزدن پراگماتیسم (مصلحتگرایی)تام سیاسی با رومانتیسیسم تاریخی بعث،تفکر ریشه داشتن سیاست خونبار عراق مدرن را در گذشتههای تاریخی آن به ذهن متبادر میکند.
برای این دولت که اول بار حدود سه هزار سال پیش از میلاد از طریق استقرار وحدت سیاسی در میان اقوام مختلف حوزهء بینالنهرین خود را نمایاند،خطر اقوام مهاجم از خارج و ضرورت داخلی تنظیم مناسبات اجتماعی در درون اولین واحدهای مدنی و به ویژه تنظیم روشها برای استفاده از تأسیسات آبی ایجاب میکرد که وحدت اولیه و ناهوشیار اقوام ساکن،به مرحلهء عالیتری از وحدت ارتقا یابد.
همین واقعیت تا چه اندازه در دورههای بعدی حیات سیاسی عراق پایدار مانده است؟لازم است بیاد بیاوریم که میان شدت میلیتاریسمی که یک کشور و دولت در طول تاریخ خود اعمال میکند و میزان شکستها و تحقیرهای بعدی همواره رابطهای وجود داشتهاست.
اما به عنوان یک تفاوت آشکار که استثنائا میتواند عراق باستان را از عراق مدرن جدا سازد،باید گفت،در عراق مدرن و مشخصا در حکومت صدام حسین نظر به بهرهمندی این رژیم از برخی نهادهای سیاسی مدرن و نیز ارزشهای ملیگرایی باستانگرا که طبیعتا دولت باستانی خود فاقد آن بود،حکومت صدام حسین توانست به آستان گونه خاصی از یک دولت تمامتخواهانه جهان سومی دررسد."