چکیده:
در قرآن کریم در آیات بسیاری سخن از تأویل رفته و در یکی از آیات دانستن تأویل محصور به علم الهی شده است.از سویی در روایات رسیده از اهل بیت نسبتی میان اهل بیت و تأویل برقرار شده است.این مقاله در مقام بیان معنای تأویل در نظر اهل بیت و تفاوت آن با تفسیر و نسبت میان ظاهر و باطن با تفسیر و تأویل است.همچنین تبیین دیدگاه اهل بیت دربارهء قابل دسترس بودن تأویل برای دیگران با توجه به ظرفیت پذیری تأویل قرآن است.تصدیق این نظریه نیز منوط به پاسخ شبهات از آن جمله مذمتهایی است که در لسان اهل بیت(ع)نسبت به تأویل گران شده است.
خلاصه ماشینی:
"در این زمینه پرسشهایی به شرح ذیل وجود دارد: 1-تأویل در نظر اهل بیت به چه معناست؟آیا در روایات میان تأویل و تفسیر فرق گذاشته شده است؟در نظر اهل بیت چه فرقی میان ظاهر و باطن با تفسیر وجود دارد؟ 2-تأویل در روایات اهل بیت چگونه توصیف شده است؟آیا به این معناست که غیر (1)-استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و مدرس حوزه علمیه قم قابل دسترسی است،یا در محدودهای،ممکن و قابل دسترسی است؟ 3-موضع اهل بیت دربارهء قرآن و گسترهء آفاق آن و ظرفیت تأویلپذیری آنمم چیست؟ 4-روایاتی از اهل بیت رسیده که میگوید:ایشان راسخان در علم هستند و آنان کسانی هستند که علم تأویل را آموختهاند،آیا این روایات دلالت بر انحصار میکند و مفهوم آن این است که دیگران حق تأویل را ندارند یا نه حق تأویل دارند؟حال اگر حق دارند،این روایات به چه معناست؟ 5-در صورتی که حق تأویل به دیگران داده شده است پس روایاتی که در مذمت تأویل آمده؛به چه معناست و در این میان آنچه در روایات آمده که وظیفهء اهل بیت جلوگیری از برخی تأویلهاستت به چه معنا میباشد؟آیا به این معناست که باید از هرنوع تأویل پیشگیری کنند و با بیان حقایق آنها را ابطال کنند یا ناظر به گرایشها و تأویلهای خاصی بوده است؟ 6-پرسش دیگر این است که اگر دیگران نیز حق تأویل دارند،آیا در روایات اهل بیت معیارهایی برای تأویل تعیین شده و آیا خود آنان در بیان تأویل عملا روش و قواعدی برای تأویل داشتهاند تا از سیرهء عملی آنان استفاده کرد که در قلمرو معینی میتوان تأویل کرد یا خبر؟ 1-معنای تأویل در روایات اهل بیت تأویل از نظر لغوی به معنای رجوع و بازگشت است(راغب،ماده اول،99)و در کلام، به معنای بازگشت به اصل معنا و نیت متکلم میباشد گاهی نیز با در نظر گرفتن رجوع به اصل،سرانجام و نهایت کلام معنا میدهد."