چکیده:
تحولات شتابان نظامبینالملل در چند دهه اخیر فرایند تدوین و اجرای تصمیمات سیاست خارجی را به مقولهای پیچیده و دشوار تبدیل کرده است.نخستین گام،شناخت دقیق پدیدارها و مسائل منتوع جهانی و منطقهای برای تدوین یک سیاست خارجی مناسب،موثر و کارامد است.این مسأله اهمیت نقش نیروها و نهادهایی که وظیفه تأمین پشتوانههای نظری و شناختی تصمیمات سیاست خارجی بر عهده آنان است را دوچندان کرده است.به همین دلیل امروزه در بسیاری از کشورها نقش نیروهای کارشناسی در تعیین سیاست خارجی بسیار برجسته و چشمگیر است.در چنین فضایی مخازن اندیشه بهعنوان مراکز مطالعاتی و پژوهشی فرصت مناسبی را برای تأثیرگذاری بر فرایند تنظیم سیاست خارجی در برخی کشورها فراهم کردهاند.این مراکز از راههای گوناگون بر این فرایند تأثیر میگذارند و ملاحظات و عملکرد دولتها در حوزه سیاست بینالملل را متأثر از ایدهها و تجویزات خود میسازند.
خلاصه ماشینی:
نقش و تأثیر مخازن اندیشه(مراکز پژوهشی) در سیاستگذاری خارجیمهدی امیری* تحولات شتابان نظامبینالملل در چند دهه اخیر فرایند تدوین و اجرای تصمیمات سیاست خارجی را به مقولهای پیچیده و دشوار تبدیل کرده است.
16 در امریکا که بیشترین مخازن اندیشه در حوزه سیاست خارجی در آن فعالند شیوههای مختلفی برای تأمین منابع مالی این مراکز وجود دارد.
19 بدینترتیب مشاهده میشود که در ایالات متحده امریکا بسیاری از مخازن اندیشه از نظر مالی از سوی نیروهای غیرحکومتی از جمله افراد،بنیادها وشرکتها و نیز از محل فروش و عرضه تولیدات تحقیقاتی و پژوهشی خود تأمین مالی میشوند.
در اروپایمرکزی و شرقی و همچنین در آسیا رشد تینکتنکها وجود دارد، این امر خود مؤید آن است که سایر نظامهای سیاسی نیز شرایط مناسبی را برای رشد این مراکز فراهم میکنند.
به همین دلیل در بسیاری از بررسیهای انجام شده درباره نقش مراکز تحقیقاتی در فرایند سیاستگذاری خارجی به عملکرد مخازن اندیشه امریکا توجه ویژهای شده است.
با این حال گفته میشود که اولین موج عمده مخازن اندیشه فعال در حوزه سیاست خارجی در ایالات متحده امریکا از اوایل قرن بیستم میلادی در نتیجه علاقه روشنفکران و مراکز برجسته بشردوستانه به ایجاد نهادهایی که محققان و مقامات بخشهای عمومی و خصوصی برای مذاکره و مناظره درباره مسائلجهانی بتوانند در آنها گردهمآیند به وجود آمد.
این مؤسسه برای پر کردن خلأ در حوزه تحقیقات سیاست خارجی راهنمای نسل جدیدی از مخازن اندیشه و مؤسسات تحقیقات سیاسی شد که عمدتا از سوی حکومت ایجاد شده و به دنبال حلوفصل نگرانیهای خاص سیاستمداران بودند.