چکیده:
در شمارهء 18 سفینه و پس از آن،گزارشی از نقد و بررسی دانشور فاضل،جناب حجت الاسلام حسن طارمی راد،بر کتاب مکتب در فرآیند تکامل،نوشتهء استاد دکتر سید حسین مدرسی طباطبایی(چاپ اول،تهران:کویر،1386)ارائه شد. اینک در این گفتار،گزارشی از بررسی بخش دوم کتاب(ص 56 به بعد)عرضه میشود. بار دیگر،از خوانندگان ژرفنگر میخواهیم که با دقت،در این سطور بنگرند و ما را از دیدگاههای پژوهشی خود بیبهره نگذارند. کتاب«مکتب در فرآیند تکامل»بر مبنای دو هدف،توسط دکتر حسین مدرسی طباطبایی،تألیف شده است:1.معرفی تاریخ تشیع به عنوان یک جریان عقیدتی در اسلام.به خوانندگان غربی و غیر مسلمان 2.شناخت فرآیند شکلگیری و تکامل مکتب تشیع در سه قرن نخست اسلامی.بخش دوم کتاب با عنوان«غلو،تقصیر و راه میانه» شامل مروری کوتاه بر تحول مفاهیم غلو و تفویض است که در این نقد، بخش اعظم آن مورد بررسی قرار گرفته است.روایات استناد شده در کتاب مکتب در فرآیند تکامل،در موضوعهای غلو،تفویض،تقصیر و معنای امامت از منابع حدیثی همچون الکافی شیخ کلینی،الغیبة محمد بن ابراهیم نعمانی و اختیار معرفة الرجال شیخ طوسی استخراج شده که در این مقاله،به بررسی آنها پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین آیا به محض مواجهه با یک مسئله غیر عادی که به یک انسان نسبت داده شده است میتوان آن را فوق بشری و ساخته و پرداخته غلات دانست؟ در صفحه 06 تعریفی که از غلو ارائه میدهد این است:اعتقاد به اینکه کسی نمرده و خود را از مردمان پنهان نماید،چنانکه کیسانیه درباره محمد بن حنفیه برای اولین بار این ادعا را مطرح کردند.
ابو حاتم رازی که خود شیعه اسماعیلی است،در کتاب الزینه میگوید:نخستین کسی که قول به غلو را مطرح کرد عبد الله بن سبا بود که قائل به غیبت و الوهیت امیر المؤمنین علیه السلام شده است.
روایتی که البته در این میان جلب توجه میکند؛در بحار جلد 42 در باب انهم الصلوه و الزکوه(ص 682)آمده است و در کتاب کشی نیز به آن اشاره شده است امام جعفر صادق علیه السلام نامهای به مفضل نوشتهاند که د رآن بعضی از اقوال غلات و تفاوت آن با دیدگاه ائمه بیان شده است.
) مؤلف محترم در پاورقی صفحه 36 اسامی برخی از افرادی را که به آنها نسبت غلو داده شده نقل میکنند،که البته بعضی از آنها قطعا جزء غلات بودهاند،اما درباره همه آنها اتفاق نظر در میان علمای رجال وجود ندارد و نمیتوان با قطعیت حکم به غالی بودن آنها داد.
مؤلف در پاورقی صفحهء 77 کتاب برای آشنایی بیشتر با نظرات ابن ابی یعفور، خواننده را به چند روایت ارجاع داده است که اتفاقا خود این روایات نشاندهنده این است که برداشت ایشان درباره عقاید این ابی یعفور صحیح نیست: عن عبد الله بن أبی یعفور عن أبی عبد الله علیه السلام قال لا یموت الإمام حتی یعلم من یکون من بعده فیوصی إلیه."