چکیده:
«عضویت در گروه اجتماعی خاص»،یکی از دلایل پنجگانه تحت حمایت کنوانسیون 1951 در خصوص وضعیت پناهندگان و از ابهام برانگیزترین آنهاست.برای رفع این ابهام،حقوقدانان درصدد برآمدهاند تا با ارائه معیارهای آزار،همنوعی،اصل ممنوعیت تبعیض و نقض های حقوق بشری،شناسایی گروه اجتماعی خاص را تسهیل نمیند؛معیارهایی که رویه قضایی نیز از توجه به آنها غافل نمانده است.در این میان،بجز اشتراک در آزار که مردود بودن نقش محوری آن در شناسایی گروه اجتماعی خاص مورد اتفاق رویه قضایی است،هیچیک از سه معیار دیگر به تنهایی به عنوان معیار شناسایی گروه مورد پذیرش واقع نشدهاند؛اما ترکیب آنها با یکدیگر موجب شده تا در بسیاری از دادگاههای رسیدگیکننده به دعاوی پناهندگی، شناسایی اجتماعی و ویژگی مشترک داخلی به عنوان عناصر تشکیلدهنده گروه اجتماعی خاص مورد توجه واقع شوند.
خلاصه ماشینی:
"82 توجه خاص طراحان کنوانسیون به گروههای اجتماعی موجود در زمان تدوین سند حمایت از پناهندگان این سئوال را مطرح میکند که آیا طراحان کنوانسیون با گنجاندن دلیل «عضویت در گروه اجتمایع خاص»فقط قصد داشتند گروههای موجود در آن زمان را تحت حمایت قرار دهند یا این نکته نیز مورد توجه آنها قرار داشته که گروههای جدیدی که در آینده ایجاد میشوند نیز میتوانند در پوشش دلیل مزبور از حمایتهای کنوانسیون بهرهمند شوند؟ برای این سئوال با توجه به کارهای مقدماتی کنوانسیون نمیتوان به پاسخی مشخص دست یافت اما نگاهی به نظرات اندیشمندان حقوق پناهندگی و مطالعه رویه قضایی داخلی کشورهای پناهندهپذیر نشان میدهد دلیل«عضویت در گروه اجتماعی خاص»در طول زمان «خود را به تحول بیانتهایی سپرده و به اندازهای گسترش یافته که تمام شرایط مختلف را در بر میگیرد» (Ibid.
فاطمه کیهانلو،1386،56-35)نقش این معیار در تعریف گروه اجتماعی را زیر سئوال میبرد؛با این همه قربانیان نقضهای حقوق بشری میتوانند دارای یک ویژگی مشترک که برای شناسایی گروه لازم است تلقی شوند هرگاه به واسطه اشتراک در تحمل نقض حقوق بشری خود از نگاه جامعه به عنوان یک گروه اجتماعی مورد توجه قرار گرفته باشند.
از دو مبحث فوق میتوان نتیجه گرفت رویه قضایی در رفع ابهام از دلیل«گروه اجتماعی خاص»و ارائه تعریفی قابل قبول از آن توفیق نسبی داشته است؛بگونهای که میتوان این دلیل از دلایل مورد حمایت کنوانسیون را با عنایت به دو عنصر در نظر گرفته شده برای آن این گونه تعریف کرد:«گروه اجتماعی خاص گروهی از افراد است که در یک ویژگی مشترک به غیر از خطر مورد آزار قرار گرفتن شریک هستند یا توسط جامعه به عنوان گروه شناخته میشوند»."