چکیده:
هواداران تبیینگرایی درباره هدف غایی مطالعه سیاسی و نتایج مترتب بر اصل علیت دچار افراط کاری هستند.گرایش این گروه از پژوهشگران به قیاسهای قانونوار از امور تجربی،درک پیچیدگی پدیدهها و تحولات سیاسی را دشوارتر میکند.هدف از نگارش مقاله حاضر انتقاد از این دیدگاه و دفاع از روشی تبیینی است که به جنبههای توصیفی اهمیتی بیشتر قائل داده، چارچوبهاهی تاریخی و اقتضاها را در نظر داشته و صرفا مبتنی بر گرتهبرداری از علومطبیعی نباشد.در همین ارتباط،مفهوم"علیت"به معنای رایج آن در علومسیاسی مورد انتقاد قرار گرفته است.در نهایت،نویسنده این نکته را بیان میکند که ازمان کنار گذاشتن شیوههای صوری- استدلالی تبیین فرا رسیده و ترکیبی از تبیین و تفسیر نتایج بهتر به همراه خوهد داشت.
خلاصه ماشینی:
"از آنجا که این روایت از تبیین اعتبارش را در علوماجتماعی از دست داده است،ادامهء کاربرد آن در علوم سیاسی نمیتواند برای روز آمدن کردن این رشته مفید باشد.
البته اصحاب تبیین به معنای متعارف آن، در علومسیاسی به این دو حکم اکتفاء نمیکنند و در مرحله بعد از وجود نظم و قاعدهمندی (Regulation) در رابطه علت و معلولی سخن میگویند.
2-تبارشناسی تبیین همانطور که«ماریوبونگه» (Mario Bunge) فیلسوف علم اشاره میکند،شناخت علمی به معنای متعارف تبیینی آن بر سه اصل استوار است؛(1)اصل«قانونمندی» (Lawfulness) اینکه هر واقعیتی در ذیل یک قانون قراردارد؛(2)اصل معقولیت (Intelligbilit) اینکه واقعیت،یا دستکم بخشی از آن،قابل شناخت است؛(3)اصل توضیحپذیری (Explanability) .
اینکه هر واقعیتی را میتوان به کمک قانونی تبیین کرد؛ (Bung,1996,121) با این اوصاف،روشهای تبیینی به معنای متعارف آن،در رده مدلهای عینیتگرای (objectivity) علمی قرار میگیرد.
از سوی دیگر،تلاش اصحاب تبیین برای فهمپذیر کردن پدیدههای سیاسی و افسونزدایی (Disenchantment) از امور سیاسی و تبیین منشاء تعلیلی آنها،به دلیل ماهیت علم باره آن،با نوعی ضرورتگرایی (Necessitism) پیوند خورده است.
بازتاب این ضرورت- گرایی را میتوان در پافشاری اصحاب متعارف تبیین بر ثبات رابطه تابعی بین متغیر مستقل و متغیر وابسته مشاهده کرد.
البته این گفته را نباید چنین تعبیر کرد که نگارنده خواستار نفی هرگونه تبیین و نادیده گرفتن نقش علتها در شکلگیری پدیدههای سیاسی میباشد.
1-شاید نخستین گام در این جهت ارائه تعریف انعطافپذیرتر از آن باشد تا از شکل«بیان مطلقا علی»امور سیاسی خارج شود و اینبار صرفا در صورت نیاز علت یا علتهایی را برای رویدادهای خاص برشمرد."