چکیده:
ظهور و کارکرد جراید تشکیلاتی در ایران از مباحث مهم است که به دلیل ارتباط وثیق آن با احزاب سیاسی تاکنون به صورت شایسته به آن پرداخته نشده است.این مطبوعات اگرچه پس از انقلاب مشروطیت از نمودی آشکارتر برخوردار شدند،اما با شواهد موجود،مشخص میشود که این مطبوعات پیش از انقلاب مشروطه و قبل از آنکه احزاب سیاسی به صورت رسمی فعالیت نمایند،در ایران منتشر میشدند و حتی نام برخی از آنها برخاسته از گروههای سیاسی بود.در عین حال به دلیل نقش این مطبوعات و تاثیر آنها بر فضای ملتهب سالهای آغازین مشروطیت،مطالعه عملکرد آنها در سه حوزه انتقادی،سیاسی و اجتماعی و کارکرد حزبی میتواند به درک بهتر تحولات دهه اول مشروطیت از زاویه عملکرد مطبوعات تشکیلاتی کمک شایان نماید.
خلاصه ماشینی:
"». (دولتآبادی 1371،ج 1،صص 237 و 239)درواقع برای نخستین بار در دوران سلطنت ناصر الدین شاه رسما یک روزنامه به عنوان ارگان یک انجمن به رسمیت شناخته میشود که در نوع خود تحولی مهم برای در کارکرد مطبوعات آن دوره محسوب میشود به طوریکه بسیاری از انجمنهای قبل و پس از مشروطه با سرلوحه قرار دادن این اقدام انجمن معارف اقدام به انتشار جرایدی هم نام با عنوان انجمن کردند.
در واقع این روزنامه با تفکیک ملت به«جاهل»و «عالم»دقیقا برخلاف شعارهای حزبی رفتار کرد و معلوم نیست که این حزب و مطبوعات وابسته به آن چگونه پیروزی دموکراتها را در مجلس سوم که مطبوعات نقش مهم در آن داشتند،را توجیه کردند؟در این ارتباط،موضوع اکثریت و اقلیت پارلمان و دولت در روزنامههای حامی احزاب به اندازهای فراوان است که هر موضوعی از نگاه روزنامههای طرفدار حزب دموکرات از زاویه حزبی تعقیب میگردید.
به عبارتی برای مردم کشوری که به لحاظ آگاهی از اوضاع جهان و سواد اجتماعی در محرومیت کامل بودند،انتشار این مطالب هیچ اتفاقی خاص را در وضعیت آنها بوجود نمیآورد و در خوشبینانهترین حالت میتوان گفت که در این دوره احزاب سیاسی و مطبوعات وابسته به دلیل برخوردار نبودن از پایگاه مردمی صرفا در جهت منابع حزبی خود قدم برمیداشتند.
مطالعه محتوای این جراید نشان میدهد آنها هرچند به شدت از احزابی که به آن وابسته بودند حمایت میکردند،ولی نکته قابل توجه آن بود که اولا سطح این حمایت به هیچ عنوان برابر نبود مضافا اینکه بسیاری از مطالب منتشره همانطور که در سطور فرق به آن اشاره شد با اهداف و برنامههای حزبی فاصله داشت."