چکیده:
کاهش باروری، علاوه بر آنکه ساختار جمعیتی هر کشور را تحت تأثیر قرار
میدهد. پیامدها و عوارض جانبی دیگری را نیز به دنبال دارد. در ایران از نیمه دوم
دهه 60 باروری شروع به کاهش نموده به طوری که هم اکنون یکی از کشورهایی است که
باروی سطح پائین و در حد جانشینی را دارا است. این مقاله با هدف بررسی عوامل جمعیتی
موثر بر کاهش باروری در شهر یزد انجام گرفته است. جامعه آماری مورد بررسی زنان
49-15 ساله شهر یزد میباشد که در سال 1383 تعداد آنها 98600 نفر بوده است و با
استفاده از فرمول کوکران تعداد 383 نفر از آنها به عنوان نمونه برگزیده شده و از
طریق ترکیبی از روش نمونهگیری سیستماتیک و خوشهای مورد بررسی قرار گرفتهاند. روش
تحقیق پیمایشی و ابزار جمعآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. براساس نتایج این
تحقیق: افزایش تحصیلات و سن ازدواج زنان، توافق زوجین در تنظیم خانواده، افزایش
مشارکت مردان در تنظیم خانواده و کاهش مرگ و میر کودکان از عوامل موثر بر کاهش
باروری زنان بوده است.
خلاصه ماشینی:
"4ـ تحصیلات در سالهای اخیر تمایل زنان به ادامه تحصیل و گسترش زمینههای اجتماعی و امکانات آموزشی کشور موجب شده است که سطح تحصیلی زنان به طور فزایندهای افزایش یابد و همانطور که میدانیم افزایش تحصیلات زنان باعث تغییر نگرش و آگاهی آنها در زندگی میگردد که همین امر میتواند به کاهش باروری بیانجامد.
در بررسی تاریخچه کاهش باروری در جهان و مبانی نظری متوجه شدیم که عواملی مانند دیر رسی ازدواج، کاهش مرگ و میر کودکان، افزایش تحصیلات به ویژه در مورد زنان و همچنین اشتغال آنها و توسعه اقتصادی و اجتماعی و قابلیت دسترسی به امکانات تنظیم خانواده و پذیرش آن توسط جامعه میتواند باعث کاهش باروری شود.
نتایج این تحقیق نشان میدهد که رابطه معکوسی میان اشتغال و سطح تحصیلی زنان با باروری وجود دارد در دهه اخیر تمایل به ادامه تحصیل افزایش و همچنین امکانات و زمینههای اجتماعی و مادی آن فراهم شده است.
گسترش زمینههای اشتغال بیشتر برای افراد دارای تحصیلات عالی به خصوص زنان میتواند در این زمینه موثر باشد افزایش سهم زنان در جمعیت شاغل کشور از 12 درصد در سال 1375 به 13 درصد در سال 1383 اگر چه میتواند امیدوارکننده باشد لیکن نرخ مشارکت زنان در اقتصاد کشور، نسبت به سایر کشورهای در حال توسعه هنوز پائین است همچنین ارتقاء تحصیلی و شغلی زنان موجب افزایش سن ازدواج میگردد که این امر نیز با باروری رابطه قوی و منفی داشته است.
Moini (1995) Modernization Process and Fertility change in Pre- and post Islamic Revolution of Iran, Population Research and Policy Review 14: 71-90."