چکیده:
در دهههای اخیر،وقوع انواع زمینلغزشها،تحت تأثیر عوامل طبیعی و انسانی،افزایش یافته است.رخداد آنها خسارتهای مالی زیادی را در پی داشته است.برای پیشگیری و کاهش خسارتهای ناشی از وقوع حرکات تودهای،شناسایی و پهنهبندی نواحی حساس به زمین لغزشها و بررسی عوامل مؤثر در وقوع آنها ضروری به نظر میرسد.هدف این مطالعه،بررسی عوامل مؤثر در وقوع زمینلغزشهای حوضه آبریز اوجانچای میباشد.برای این منظور از سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرمافزارهای AutoCAD map 2004 و Arc View همچنین از روش آماری رگرسیون چند متغیره،با هشت متغیر(شیب،فاصله از گسل،واحدهای لیتولوژی،متوسط بارشهای سالانه،کاربری زمین،فاصله از جاده،فاصله از روستا یا شهر و فاصله از آبراهه)استفاده شده است.به این ترتیب،مدلی برای پهنهبندی زمینلغزشها در منطقه ارایه شد.پس از انجام پهنهبندی،نتیجه این پژوهش نشان داد که 39 درصد مساحت حوضه مورد مطالعه در پهنههای خطر متوسط تا بسیار زیاد قرار دارند.در ضمن واحدهای لیتولوژی،بارش،شیب و کاربری اراضی از عوامل اصلی وقوع زمینلغزشها در حوضه آبریز اوجانچای میباشند.برای ارزیابی صحت پهنهبندی و مدل ارایه شده،شاخص زمینلغزشها از ترکیب نقشه پهنهبندی و پراکنش زمینلغزشها محاسبه شد و مشخص شد 51 درصد حرکات تودهای مواد حوضه اوجانچای در پهنههای با حساسیت متوسط تا بسیار زیاد اتفاق افتادهاند.به این ترتیب،مدل پیشنهادی برای حوضه اوجانچای مورد تأیید قرار گرفت.
خلاصه ماشینی:
"حوضه آبریز اوجانچای در دامنه شمال شرقی توده آتشفشانی سهند،از نواحی است که به دلیل عوامل طبیعی(ویژگیهای توپوگرافی،شرایط اقلیمی، لیتولوژی و غیره)،مستعد وقوع انواع زمینلغزشها میباشد.
هدف این مقاله،ضمن شناسایی و تعیین نواحی حساس به زمینلغزش در حوضه آبریز اوجانچای،تجزیه و تحلیل آماری عوامل مؤثر در وقوع حرکات تودهای با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش آماری رگرسیون چند متغیره میباشد.
جدول 1-تعداد پیکسلهای زمینلغزشها و پراکنش آنها در کلاسهای متغیر شیب (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 2-طبقات خطر پهنهبندی زمینلغزش با رگرسیون چندمتغیره در حوضه آبریز اوجانچای (به تصویر صفحه مراجعه شود) صحت نقشه پهنهبندی حرکات تودهای در حوضه آبریز اوجانچای،از ستون آخر جدول(3)مشخص میشود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 4-نمودار شاخص خطر زمینلغزش در طبقات مختلف در حوضه آبریز اوجانچای (به تصویر صفحه مراجعه شود) بحث و تحلیل بر اساس مدل به دست آمده از بین هشت متغیر مورد نظر،عوامل لیتولوژی،بارش، شیب و کاربری اراضی از عوامل مهم در وقوع زمینلغزشهای حوضه آبریز اوجانچای محسوب میشوند.
تراکم زمینلغزشها در کلاسهای متغیر فاصله از آبادی در حوضه اوجانچای (به تصویر صفحه مراجعه شود) نتیجهگیری با بررسی 57 مورد زمینلغزش متوسط تا بزرگ در مناطق مختلف حوضه اوجانچای و نقشه پهنهبندی خطر حرکات تودهای مواد دامنهای در این حوضه،مشخص شد از بین 8 متغیر،عوامل طبیعی و انسانی متعددی در وقوع زمینلغزشها نقش دارند که از مهمترین آنها میتوان به واحدهای لیتولوژی ویژه(رسوبات آبرفتی،کنگلومرا،سنگهای آذرین و رسوبی)،برونزدهای سنگی واحد کوهستان با شیبهای(به تصویر صفحه مراجعه شود)60-30 درجه،بارشهای بیش از 400 میلی متر و تغییر کاربری اشاره کرد."