چکیده:
پژوهشهای بین المللی اخیر در زمینهء توسعهء حرفهای معلمان،روشنگر جهتگیریهای متفاوتی از اقدامات معمول در این حوزه است.این پژوهش بیشتر بر مدرسه و کلاس درس استوار است و میکوشد معلمان را بیش از پیش در تصمیمگیریهای مربوط به شیوههای بهبود کیفیت آموزشی مدارس مشارکت دهد.این آموزش به معلمان کمک میکند تا به هنگام کسب صلاحیتهای حرفهای در حین کار به بازسازی فکری خویش و دانشآموزان در فرایند یاددهی-یادگیری توجه جدی مبذول دارند.
مقاله حاضر،به بررسی آثار استفاده از درسپژوهی-به عنوان نمونهای از پژوهش مشارکتی در کلاس درس-بر توسعهء حرفهای معلمان ریاضی میپردازد.در این مقاله ابتدا به بررسی ویژگیهای برنامهء توسعهء حرفهای مطلوب از دیدگاه آموزشگران ریاضی پرداخته میشود.سپس درسپژوهی،که ایدهء ژاپنی برای توسعهء حرفهای معلمان میباشد،جهت بررسی به عنوان یک الگوی مؤثر در توسعهء حرفهای معلمان ارائه میگردد.و در پایان مشکلات و موانع به کارگیری این ایده در سیستم آموزشی فعلی ایران بررسی میشود.
دادههای این مقاله به شیوهء پژوهش مشارکتی با مشارکت دو گروه پنج و ده نفری از معلمان ریاضی ناحیهء دو کرمان در دورهء راهنمایی تحصیلی جمعآوری شدند.دادهها ا استفاده از پرسشنامه،مشاهدهء مشارکتی،یادداشتهای میدانی اعضای گروهها، یادداشتها و نظرات ناظران بیرونی،مصاحبه با معلمان و دانشآموزان،ضبط صدا،فیم و عکس جمعآوری شدند و از طریق کدگذاری به شیوهء مقولهبندی،تجزیه و تحلیل گردیدند.
نتایج حاصل از تحلیل دادهها نشان داد که درسپژوهی میتواند به عنوان الگویی مطلوب در توسعهء حرفهای معلمان مطرح گردد.گرچه استفاده از درسپژوهی با مشکلات و موانع اجرایی مواجه است اما برای هریک از آنها راهحلهایی را میتوان ذکر کرد.
خلاصه ماشینی:
مشکلات و موانع اجرای درسپژوهی در نظام فعلی آموزش و پرورش ایران چیست و چه راه حلهایی برای اجرایی کردن آن،میتوان ارایه داد؟ سابقهء پژوهش نتایج حاصل از دادههای بین المللی نظیر سومین مطالعهء بین المللی ریاضی و علوم (TIMSS) 1فرصت مناسبی را برای مقایسهء کیفیت آموزش در کشورهای مختلف فراهم آورده است و در این راستا بالا بردن کیفیت تدریس معلمان مورد توجه آموزشگران و سیاستگذاران آموزشی در کشورهای مختلف قرار گرفته است(ایوبیان،1385).
سؤال دوم پژوهش:آیا درسپژوهی،به عنوان یک الگوی تجربه شده،بر توسعهء حرفهای معلمان ریاضی ایران مؤثر است؟ تجزیه و تحلیل دادهها نشان دهندهء این امر است که درسپژوهی تا حد زیادی پاسخگوی انتظارات و برآورنده نیازهای معلمان ریاضی از برنامههای توسعهء حرفهای میباشد.
براساس مدل تحلیلی این پژوهش،که براساس مبانی نظری،مقولههای موردنظر پژوهشگران و انتظارات و نیازهای معلمان از برنامههای توسعهء حرفهای تنظیم گردید،میتوان ادعا کرد که اجرای درسپژوهی در دو گروه از معلمان ریاضی دوره راهنمایی توانست بر ادراک معلمان اثر مثبت بر جای بگذارد،اعمال معلمی را تقویت کند و ارزشهای معلمی را بهبود بخشد.
بنابراین موانع و مشکلات اجرای درسپژوهی،در شرایطی که این پژوهش صورت گرفت،در پنج دسته قابل طرح هستند: زمان،همانطور که پیشبینی میشد و توسط معلمان هم بارها مورد توجه قرار گرفته بود، یکی از مشکلات اصلی بر سر اجرای درسپژوهی زمان محسوب میشود.
از طرف دیگر،با توجه به آنکه درسپژوهی،خود نوعی پژوهش مشارکتی محسوب میشود،لذا اولین گام برای این الگو را میتوان،ایجاد فرصت تعامل بین مؤسسات آموزش عالی با مدارس،دانشجویان با معلمان و پژوهشهای دانشگاهی با کلاس درس دادنست.