خلاصه ماشینی:
"به مثالهایی از این نوع جملات توجه کنید: -سلطان اویس خالی الذهن از این معنی به جانب دیگر میل نمود(11/51)؛ -از آثارش مسجدی است رفیع البنیان(11/466)؛ -آخر الامر منصور دوانقی قصد او کرد(11/479)؛ -خود را به دار الارشاد اردبیل رسانید(11/619)؛ ج)دستهای از ترکیبات ظرفند؛مانند:بین الصلوتین(11/564)؛عند الله(11/479)؛ عند الظهر(12/88)؛که در جملات زیر بهکار رفتهاند: -آنروز از صباح تا بین الصلوتین نائره حرب و ضرب اشتغال داشت(11/564)؛ -اگر حق ما پیش شما ضایع است عند الله ضایع نیست(11/479).
مانند: شاه دشمن گداز دوست نواز آن جهانگیر کو جهان دارست بش یوز آلتون9مرا نمود انعام لطف سلطان به بنده بسیار است (11/101) همچنین این بیت: ز اوغلان نژادان رستم مصاف زمین سربهسر غیرت کوه قاف (11/186) یا سراسر تبرزین به خون گشته آل10 نمود از میان شفق چون هلال (11/595) در متن احسن التواریخ شعر عربی بندرت دیده میشود؛چنانکه در جلد یازدهم تنها دو بیت عربی و دو بیت ملمع مشاهده گردیده است(ر.
نمونههای این نوع جمع در جملههای زیر بهکار رفته است: -خود با بعضی از مقربان و فرزندان و ندیمان و شاگرد پیشگان،در یورت توقف نموده است (11/459)؛ -آن حضرت با مردان کار و گردان روزگار،بر سر مخالفان روان شد(11/459)؛ -میمنه و میسره لشکر نصرت شعار را به مردان کار و دلیران روز پیکار مستحکم گردانید(11 /527).
اینک به کاربرد بعضی از این لغات در متن اشاره میکنیم: -جمعی دیگر از مردمان نامی به امر پادشاه مظفر ایشان را تکامیشی کرده رسیدند(11/ 486)؛ -ده هزار ینگی چری در پیش صف ایستاده،هرکدام تفنگی در دست و حربه نیز داشتند (11/534)؛ -چون خان محمد از ضیق معاش غازیان مؤید مطلع گردید،متوجه قیتول کردان شد (12/126)؛ -جمعی کثیر از ازبکان..."