چکیده:
مدینه فاضله به عنوان حکومت آرمانی، همواره مورد توجه بشر بوده است. فارابی نیز یک مدل از آن را طراحی و به جامعه بشری عرضه داشته که به نظر میرسد ریاست آن، از اصول سیاسی مذهب شیعه جعفری اخذ شده باشد. از اینرو، اصول مدیریت در مدینه فاضله فارابی، نیازمند بررسی است. این مقاله میکوشد با دقت بر اندیشههای سیاسی فارابی، تا حد توان این خلأ را برطرف نماید.مدینه فاضله فارابی اشاره به همان مدینه فاضلهای دارد که در ظل کفایت و مدیریت پیامبر اکرم(ص) پدید آمد. بنابراین، هدف اصلی فلسفه سیاسی فارابی کسب سعادت از مجرای شریعت پیامبر است که نردبان عروج انسان تا سعادت حقیقی میباشد. پس از پیامبر(ص)، رؤسای مماثل (ائمه(علیهمالسلام)) و سپس، رئیس سنت (ولایت فقیه) جانشین میگردد و رئیس مدینه فاضله خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"انطباق رئیس مماثل بر ائمه هدی(علیهمالسلام): دلیل اول: در ترجمه عبارت فارابی که پیشتر از کتاب الملة ذکر شد، فارابی جانشین رئیس اول را همانند رئیس اول بیان میکند که در شرط حکمت و اتصال به منبع فیض الهی و متولی امور دین و شریعت از قبیل تشریع و تغییر بر اساس مصلحت، همانند رئیس اول است؛ اما هیچگاه از وحی به رئیس دوم سخنی نگفته است، بلکه در کتاب السیاسة المدنیه مینویسد: تنها رئیس اول مورد وحی الهی قرار گرفته است، ولی سایر ریاستها که بعد از رئیس اول میآیند ناشی از رئیس اول است؛ یعنی مشروعیت خود را از رئیس اول میگیرند و رئیس اول موجد هویت ریاست آنهاست: «ان السبب الاول هو الموحی الی هذا الانسان بتوسط العقل الفعال و ریاسة هذا الانسان هی الریاسة الاولی و سائر الرئاسات الانسانیة متأخرة عن هذه وکائنة عنها.
اما در کتاب آراء اهل مدینه فاضله با وجود اندک اضطراب در عبارت، باز هم مطلب واضح است؛ به این صورت که ابتدا فارابی رئیس اول را با شرایط ظاهرآ چهارگانه (ولی در واقع ششگانه) و اوصاف دوازدهگانه بیان میکند و بعد مینویسد: «و اجتماع هذه کلها فی انسان واحد عسر فلذالک لایوجد من فطر علی هذه الفطرة الاالواحد بعد الواحد والاقل من الناس فان وجد مثل هذا فی المدینة الفاضله ثم حصلت فیه بعد أن یکبر تلک الشرائط الست المذکورة قبل او الخمس منها دون الانداد من جهة المتخیلة کان هو الرئیس»؛71 اجتماع همه این اوصاف و خصلتها در انسان واحد مشکل است."