چکیده:
شواهد تاریخی مبنی بر تعامل فرهنگی تمدن بین النهرین و اقوام ایرانی، اعتبار خاستگاه سومری حماسه گیل گمش را در معرض تردید قرار می دهد. گمانه های باستان شناختی، ادبی - نوشتاری و اساطیری موجود، احتمال انشعاب آن را از یک خاستگاه تاریخی دیگر تقویت می کند. مستنداتی دال بر وجود زیستگاههای تمدنی کهنتر در شرق بین النهرین، سابقه خط و کتابت در نزد اقوام پیش - عیلامی، کتیبه های مکشوفه از تپه یحیی، علاوه بر مشابهت های صوری و مضمونی آن با ظروف کلریت یا حکاکی های به جا مانده در کنارصندل، همگی نشان از وجود اسطوره ای نظیر گیل گمش - به مثابه رام کننده حیوانات – در نواحی هلیل رود (جیرفت) ایران دارند. بر این اساس، می توان گفت که حماسه شفاهی یاد شده، به حکم مراودات بینافرهنگی پیش - عیلامیان با تمدن بین النهرین از سرچشمه های اساطیری خود در تمدن آراتا جدا گشته و بتدریج تبلوری مبالغه آمیز و مکتوب پیرامون شخصیت تاریخی یکی از پادشاهان سومر یافته است.
There are many evidences، which indicate Gilgamesh could never be explored genealogically without considering the interactions of Mesopotamia civilization with the historical and cultural backgrounds of Persian residents of the eastern territories. The archeological، lingual and mythological suppositions signify the probability of some branches from another master-origin more historically longer than Mesopotamian culture and civilization. The documents indicating the existence of greater habitats in the eastern territories of Mesopotamia، pre-Elamite inscriptions were recently discovered near Tapp-e-Yahya، as well as the structural evidences of chlorite vessels remained in Konar-sandal all indicate that there might be a live myth like Gilgamesh - as an animal domesticator in the neighborhood of the Halil Rroud. It could be claimed that the supposed Mesopotamian origin of Gilgamesh epic is، in fact، intertwined with the mythological roots of Arata civilization. The oldest origin of a myth called “Animal domesticator” and “One who is in search of excellence and eternity” could be approximately dated back a thousand year، at least، in the recent findings of Jiroft. This study attempts to present a new turning point into a fundamental approach to Jiroft civilization as an ancient and antique inevitable society originating Gilgamesh epic.
خلاصه ماشینی:
مسألهای که میتواند بهعنوان نقطهء عطفی از یک اجتماع باستان شناختی،مبدأ علمی پژوهش حاضر باشد،این است که هرچند گیل گمش منتسب به تبار مکتوب بین النهرینی است، اما پیشینهء این تبار داستانی بمراتب بیشاز قدمت خود الواح بهدست آمده،مبهم باقیمانده و هرگز مورد گمانه زنی دقیقی واقع نشده است،بورکهارت (burckhardt) ،یکی از صاحب نظران تاریخ تمدن و ادیان کهن است که دربارهء خاستگاه نامشخص و غیرقطعی الواح مکتوب گیل گمش گفته است: «اصل داستان بسیار قدیمی است و بایستی در درایرهء فرهن سومری-آکدی بهوجود آمده باشد...
متن اولیهء داستان از روی قراین باید در 0042 سال قبل از مبدأ تاریخ تنظیم شده باشد؛سپس با خط میخی و زبان ادبی سومری-آکدی به مشاوران علمی مجله پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی،شمارهء 4،پائیز 8831 دکتر حسین آقا حسینی دانشیار دانشگاه اصفهان دکتر نصر الله امامی استاد دانشگاه شهید چمران اهواز دکتر محمود بشیری دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی دکتر سید محمد راستگوفر استادیار دانشگاه کاشان دکتر محمد رضا راشد محصل استادیار دانشگاه فردوسی مشهد دکتر مقصود علی صادقی استادیار دانشگاه تبریز دکتر داریوش صبور استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن دکتر سهیلا صلاحی مقدم استادیار دانشگاه الزهرا دکتر اسحاق طغیانی دانشیار دانشگاه اصفهان دکتر مهیار علوی مقدم استادیار دانشگاه تربیت معلم سبزوار دکتر مریم فاتحیزاده استادیار دانشگاه اصفهان دکتر حسینعلی قبادی دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی دکتر علی محمدی آسیابادی استادیار دانشگاه شهرکرد مرحوم دکتر مهدی مهرعلیزاده استادیار دانشگاه اصفهان دکتر سید کاظم موسوی استادیار دانشگاه شهرکرد دکتر محمد رضا نصراصفهانی استادیار دانشگاه اصفهان دکتر سید مهدی نوریان استاد دانشگاه اصفهان دکتر محمد جعفر یاحقی استاد دانشگاه فردوسی مشهد ب:نشریه نام خانوادگی(شهرت)،نام،سال انتشار(درون پرانتز)،عنوان مقاله(درون گیومه)نام نشریه،شمارهء دوره،صفحات مقاله(از ص تا ص) ج:مجموعه مقالات نام خانوادگی،نام،سال انتشار(درون پرانتز)،عنوان مقاله(درون گیومه)،نام گردآورنده یا ویراستار،نام مجموعه مقالات، محل نشر،نام ناشر،شماره صفحات مقاله(از ص تا ص) د:سایتهای اینترنتی نام خانوادگی،نام،(آخرین تاریخ)،عنوان موضوع(درون گیومه)،نام و نشانی اینترنتی به صورت ایتالیک هـ:لوح فشرده نام خانوادگی،نام،سال انتشار(درون پرانتز)،عنوان،نام لوح فشرده،محل نشر،نام ناشر 51-مقاله باید حد اکثر 52 صفحه و هر صفحه در 32 سطر تنظیم شود.
شباهتهای فیگوراتیو نقش مایههای انسانی و حیوانی برروی مهر و اشیای بهدست آمده از دو منطقهء بین النهرین و جنوب شرقی ایران(هلیل رود-جیرفت)،صحت این گمانه را تقویت میکند که اسطورهء«گیاه زندگی جاودانه» همتای اسطورهء«رامکنندهء حیوانات»اساسا هویتی بینا-فرهنگی داشته است.