چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش دانشگاه در ایجاد سرمایه اجتماعی به منظور ارائه مدل برای ارتقاء نظام آموزش عالی کشور و به روش توصیفی پیمایشی انجام گرفته است.جامعه آماری این پژوهش اعضاء هیأت علمی تمام وقت دانشگاههای آزاد استان کرمان در سال تحصیلی(88-78)026 نفر بودند که تعداد 571 نفر به صورت نمونهگیری تصادفی طبقهای از بین آنها انتخاب شدند.ابزار مورد استفاده،دو پرسشنامه محقق ساخته بود.از مرور ادبیات و پیشینه پژوهش 45 متغیر و زیر مؤلفه استخراج گردید و بر اساس آن پرسشنامه اول برای تعیین وضع موجود سرمایه اجتماعی تدوین گردید.روایی محتوایی پرسشنامه توسط،صاحبنظران مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن پس از اجرای آزمایشی بین تعدادی از اعضای هیأت علمی،از طریق ضریب آلفای کرانباخ (89%)محاسبه گردید.تجزیه و تحلیل دادههای در دو سطح توصیفی و استنباطی(تحلیل عاملی و ضریب همبستگی)صورت گرفت.پس از انجام تحلیل عاملی،7 مؤلفه اصلی و 45 زیر مؤلفه شناسایی شده و با هویت سازمانی،توانمندسازی،همکاری و نفع عمومی،تسهیم دانش و خلق سرمایه فکری،اعتماد و همبستگی،مدیریت مشارکتی و آگاهی نامگذاری شد.نتایج نشان داد،مؤلفه اصلی اعتماد و همبستگی بالاترین میانگین و مؤلفه مدیریت مشارکتی از کمترین میزان میانگین برخوردار است و زیر مؤلفههای تعهد و تعلق،میزان قدرت رهبری و مدیریت،خیرخواهی و دیگرخواهی برقراری ارتباط بین افراد دارای دانش با افراد نیازمند به دانش آنها،قابلیت دسترسی به افراد و گروههای مورد نیاز،بالاترین میانگین را دارا هستند ولی زیر مؤلفههای تجلیل و قدرشناسی، عدالت،جهتگیری به سمت هدف جمعی،پرورش نوآوری و خلاقیت،همبستگی در کل سازمان،مدیریت مشارکتی پایینترین میانگین را دارا هستند و نشاندهنده وضعیت نامطلوب در این حوزهها میباشد.نتایج نشان داد که بین نظر پاسخگویان از لحاظ متغیر جنسیت،تحصیلات و سابقه کار تفاوت چندانی وجود ندارد ولی توزیع نظر پاسخگویان در متغیرهای مرتبه علمی و محل دانشگاهی محل خدمت یکسان نمیباشد،بطوریکه در متغیر مرتبه علمی،بیشترین سرمایه اجتماعی مربوط به(استادان)و کمترین مربوط به(مربیان)میباشد.همچنین در متغیر واحد دانشگاهی محل خدمت،شهرستان زرند و کرمان به ترتیب،بالاترین و پایین- ترین میزان سرمایه اجتماعی را دارا میباشند.نتایج نشان داد که جو دانشگاههای مذکور پیش نیازهای اصلی را برای ایجاد و ارتقاء سرمایه اجتماعی ندارد و نقششان در این زمینه ضعیف میباشد.بر اساس یافتههای حاصله از پرسشنامه اول پرسشنامه دوم مشتمل بر 5 بخش(فلسفه و اهداف،مبانی نظری،چهارچوب ادراکی،مراحل اجرایی،نظام ارزشیابی)تدوین گردید و سپس با استفاده از روش امید ریاضی با(69%)اعتبارسنجی شد.
خلاصه ماشینی:
"چارچوب ادراکی شامل 7 مؤلفه و 45 زیر مؤلفه به شرح ذیل میباشد: 1-توانمندسازی:امید به آیندهای بهتر-کمک به هنگام گرفتاریها-شرکت در مراسم مختلف دانشگاه-توانایی حل مسائل گروه-تجلیل و قدرشناسی-پرورش عزت نفس-توانایی (1)- Goderham etal (2)- Wideman etal (3)- World Bank برنامهریزی فردی و گروهی-توانایی نظارت و کنترل فردی و گروهی-اعتبار(شهرت)جمعی مشترک-رضایت از سازمان-حسن نیت به یکدیگر-احساس تعلق و تعهد-پرورش وجدان جمعی 2-هویت سازمانی:اعتماد به مدیران دانشگاه-عدم تظاهر در رفتار-پایبندی به قول و قرارها-عدالت-میزان قدرت رهبری و مدیریت-شرکت در تصمیمگیریها-قدرت سازگاری و انعطافپذیری-مسئولیتپذیری و پاسخگویی در مقابل عملکرد-داشتن هویت سازمانی-مقبولیت مدیران نزد افراد-محبت و دوستی-وفاق در ارزشها و نقشها-توجه به منافع سایرین-حمایتهای عاطفی،مالی،فکری و اطلاعاتی-اعتماد به اخبار دانشگاهی-توسعه و تعالی سازمانی 3-همکاری و نفع عمومی:جهتگیری به سمت هدف جمعی-انگیزه برای رسیدن به نفع عمومی-روحیه همکاری و تعاون در انجام وظایف-بسیج منابع برای انجام کار گروهی-انجام فعالیت مشترک با همکاران-استفاده مشترک از منابع و منافع-خیرخواهی و دگرخواهی- تضمین منافع افراد در هنگام مشارکت-همیاری برای هدف مشترک 4-تسهیم دانش و خلق سرمایهء فکری:دسترسی برابر به اطلاعات-برقراری ارتباط بین افراد دارای دانش با افراد نیازمند به دانش آنها-خلق و حفظ سرمایه انسانی-خلق سرمایه فکری- تبادل و اشتراک اطلاعات و دانش در بین افراد-انگیزه برای خلق و توسعه دانش-استفاده بهینه و مؤثر از فنآوری اطلاعات و ارتباطات-پرورش نوآوری و خلاقیت 5-اعتماد و همبستگی:اعتماد به اکثر همکاران-همبستگی گروهی-همبستگی در کل سازمان-ارتباط با افراد خارج از محل کار-تعاملات و رفتار متقابل با همکاران-قابلیت دسترسی به افراد و گروههای مورد نیاز 6-مدیریت مشارکتی:مشارکت افراد در تصمیمگیریها 7-آگاهی:دادن اطلاعات درست به افراد درست در زمان درست مراحل اجرایی مدل:1-تشکیل ستاد تخصصی س رمایه اجتماعی در آموزش عالی 2-تشکیل گروههای کاری زیر نظر استاد تخصصی 3-ارزیابی وضع موجود آموزش عالی بر اساس معیار و شاخصهای سرامیه اجتماعی 4-تدوین برنامه عملیاتی برای تقلیل شکاف بین وضع موجود و مطلوب 5-اجرای مقدماتی 6-نهایی کردن برنامه و اجرای نهایی 7-اصلاح بر اساس بازخورد نظام ارزشیابی از مدل:1-ارسال پرسشنامه ارزیابی مدل به سایر دانشگاهها 2-دریافت بازخورد از دانشگاهها و انجام اقدامات اصلاحی 3-ارزشیابی و مهندسی مجدد بر اساس تحولات و یافتههای جدید."