چکیده:
یکی از جلوه های رخنه فرهنگی ایرانیان در فرهنگ عربی، نفوذ امثال و حکم ایرانی و سخنان حکیمانه آنان به ادب و فرهنگ عربی است، اگرچه این موضوع جدید نمی نماید، ولی در این مقاله علاوه بر معرفی 65 بیت عربی که ترجمه امثال ایرانی هستند، در 10 نمونه نشان داده ایم که شاعران عرب صریحا در اشعار خود امثال ایرانی را به کار گرفته و به ایرانی بودن آن ها اشاره کرده اند، همچنین، 52 بیت عربی را در قالب 33 مضمون که به تصریح صاحب نظران عرب، مقتبس از امثال ایرانی است، ارائه کرده ایم تا نشان دهیم حجم تاثیر پذیری از فرهنگ و ادب ایرانی بسی گسترده تر و عمیق تر از آن است که تا به حال گفته شده است. اشاره به حدود 100 مورد از این ابیات با زاویه تنگ تصریح شاعران و ادیبان عرب، و اشاره به نمونه هایی از آن ها در ادب فارسی و عربی، دریچه ای جدید به موضوع نفوذ فرهنگ و ادب ایرانی به فرهنگ عربی است که بر اساس اطلاعات نظام مند، تا به حال به روی محققان باز نشده است.
An important feature indicating the influence of the Iranian culture on the Arab culture is the abundance of Iranian proverbs and idioms in the Arabic literature. Though this topic is not new، we have introduced 65 lines from Arabic poetry which are translations of Iranian proverbs. In addition، we have explained in 10 sample poetry lines how Arab poets have directly adhered to Iranian proverbs and indicated their origin. We have also referred to 52 lines of Arabic poetry in 33 categories، which critics have attributed to Iranian proverbs. We argue that the influence of the Iranian culture and literature on the Arabic literature has been more pervasive than previously thought. We have referred to around a hundred of such lines، which، we believe، will open up avenues for further research in this area.
خلاصه ماشینی:
"در مجموع 64 بیت عربی در منابعمعتبر یافتهایم که به تصریح صاحبنظران،ترجمۀ امثال و اشعار فارسی است و بهعلت تنگنای مجال مقاله فقط به منابع آنها اشاره میکنیم،از جمله کسانی کهدر این تحقیق به نام آنها دست یافتهایم: 1-2-ابو الفضل السکری المروزی ثعالبی(1403:ج 4،ص 100)در شرح حال این شاعر ایرانی صریحا میگوید:او یکی از شاعران ایرانی است که امثال ایرانی را به فارسی ترجمه کرده.
3-تصریح شاعر به ایرانی بودن مضمون اشعار در 10 بیت دیگر،شاعران عرب صریحا به امثال ایرانیان اشاره کردهاند: 1-3-دوست واقعی2 ثعالبی در یتیمة الدهر(1403:ج 4،ص 403)اشعار زیر را نقل کرده است: {Sقال الحکیم الفارسی/#بزرجمهر ثم مزدک//#لا ترضین من الصدیق/#بکیفأنت و مرحبا بک//#حتی تجرب ما لدیه/#لحاجة إما بدت لک//#فإذا وجدتفعاله/#کمقاله فبه تمسک؛S}ترجمه:حکیم ایرانی بزرگمهر و مزدک میگویند:ازدوست به حالت چطور است و خوش آمدی راضی نشو،مگر اینکه او را درزمانی که بینیازی برای تو پیش میآید،آزمایش کنی.
صاحبکتاب الفخری(ابن طقطقی،1894:32)با اشاره به سخن بزرگمهر میگوید:شاعر چه زیبا در این مضمون سروده است: {Sأهان و أقصی ثم تنتصحوننی/#و أی امریء یعطی نصیحته قسرا؛S}ترجمه:به مناهانت کرد و مرا از خود راند و بعد پند و اندرز خواست/چه کسی با زور واجبار حاضر به نصیحت کردن است؟ 18-4-احتیاط در مقابل شاهان16 این مثل را ثعالبی(2003:107)از ایرانیان نقل کرده است که:«کن مع السلطانبمنزلة الدجاجة من الإنسان:إن رأت الحب لقطت،و إن تعرض لها إنسان هربت»؛ترجمه:در مقابل شاهان مانند مرغ در مقابل آدمی باش،اگر دانهای دید،برمیدارد و اگر کسی رو به او آورد،فرار میکند."