چکیده:
دریافت انرژی ناهمگون توسط سطح کرهزمین و تحولات داخلی آن در طول عمر این کره، تاعث ایجاد مناطق ناهمگون جغرافیایی شدهاست. کرویت زیمن، عاملی در دریافت ناهمگون انرژی بدلیل ایجاد زاویه تابش متغیر برای خورشید میباشد.این عامل توأم با تحولات درونی کرهزمین و ایجاد پدیدههای جوی مثل باد، تبخیر نامتقارن، بارشهای نابرابر، شرایط جغرافیائی متعارضی را فراهم آورده است.در عین حال شرایط مشابه جغرافیائی در سطح این کره، بیانگر همگونی میباشد.همگونی در طبیعت با تشابه سنجیده میشود و معیارهای اندازهگیری تشابه، متعدد میباشد.جغرافیدانان و محققین سایر علوم برای تعیین نواحی همگون، روشهای آماری پیشرفتهای نظیر روشهای تحلیلی چند متغیره بکار گرفتهاند.در مقاله حاضر از بین روشهای تحلیلی چند متغیره روش تحلیل عاملی و از بین عناصر اقلیمی، عنصر بارش در چهار ایستگاه (ایستگاههای تبریز-ارومیه-اردبیل و خوی بعنوان 4 متغیر در نظر گرفته شدهاند)مورد مطالعه قرار گرفتهاند.با استفاده از دادههای بارش ماهانه ایستگاههای مذکور، جزئیات روش تحلیل عاملی و جداول مورد نیاز جهت انجام این بررسی، ارائه گردیدهاند.
خلاصه ماشینی:
پیش فرض اصلی تحلیل عاملی، این است که از متغیرهای زیربنایی(منظور متغیرهای استخراج شده از ماتریس همبستگی بین متغیرهای مشاهده شده)میتوان به جای استفاده از تک تک متغیرها برای تشریح و تبیین تغییرات پدیدههای پیچیده استفاده کرد.
چگونگی تنظیم دادههای بارش چهار ایستگاه سینوپتیک که به عنوان مثالی برای کاربرد روش تحلیل عاملی در این بخش مورد استفاده قرار میگیرد، در جدول شماره 1 نشان داده شدهاست.
4278/2 8108/0+8367/0+7803/0 2 negie 4278/2-0035/3 2negie «ارزش خاص»عامل دوم 57/0 2 negie 143/0 4:5757/0 درصد واریانس 3/14% 100 143/0 «درصد واریانس»عامل دومتا این مرحله از تحلیل عاملی، هدف، نشان دادن نحوه تنظیم دادهها، چگونگی استخراج بارگویهها و مقادیر ارزش خاص بوده است و اکنون به جهت بیگیری مراحل بعدی و نحوه به کارگیری ستادهها، مثال دادههای بارش ایستگاههای تبریز، خوی، اردبیل و ارومیه در فرم برنامه کامپیوتری نرمافزار SSPS ارائه شود.
جدول شماره 4:ماتریس همبستگی داردههای بارش چهار ایستگاه مورد مطالعه (به تصویر صفحه مراجعه شود)جدول شماره 5:ستادههای مقدماتی تحلیل عاملی با استفاده از روش تجزیه به مؤلفههای اصلیجدول شماره 6:ستادههای نهایی تحلیل عاملی که منجربه انتخاب2 عامل از بین 4 عامل دادههای مقدماتی گردید.
(به تصویر صفحه مراجعه شود)جدول شماره 8:چرخش ماتریس عوامل جهت متمایز شدن ایستگاهها در دو عامل نهایینتیجه گیریهدف از این مطالعه، چنانکه ذکر گردید، عنایت به یک روش پردازش آماری به نام«روش تحلیل عاملی»در مطالعات جغرافیایی بالاخص در طبقهبندیهای اقلیمی است و از آمار چهار ایستگاه سینوپتیک صرفاجهت ایجاد زمینهای برای ارائه انواع جداول تحلیل عاملی استفاده گردیده است و منظور نهایی-در این بررسی-دستیابی به یک طبقهبندی بارش نیست؛چرا که دادههای چهار ایستگاه برای این منظور کافی نمیباشد.