چکیده:
در ایران، بازار سیاه ارز با برقراری کنترلهای ارزی به وجود آمد و از حدود 20 سال گذشته این بازار از اهیمت و نقش خاصی در اقتصاد کشور برخوردار شده است.در واقع، بازار سیاه ارز در این دوره جزء لاینفک سازمان اقتصادی کشور شده است.هدف از تهیه این مقاله بررسی و تحلیل عوامل تعیین کننده نرخ ارز در بازار سیاه کشور میباشد.از سال 1358 تاکنون نرخ ارز در بازار سیاه باعث ایجاد اختلالهایی در امر سیاستگذاری اقتصاد کلان خصوصا تراز پرداختها شده است.یکی از این اختلالها و پیچیدگیها آنست که تغییرات نرخ ارز در بازار سیاه بر سطح ذخایر بینالمللی کشور اثر میگذارد و این بازار تحت تأثیر عوامل مختلف پولی و واقعی قرار میگیرد.از اینرو، شناخت این عوامل برای سیاستگذاران اقتصاد کلان از اهمیت خاصی برخوردار میباشد و پیش نیازی برای شکلگیری سیاستهای صحیح و مناسب کلان میباشد.از آنجا که یک معادله به تنهایی برای تحلیل بازار سیاه در ایران و تعیین عوامل تعیین کننده آن کافی نیست، یک سیستم معادلات همزمان شامل معادلات قیمت، درآمد واقعی و موازنه واقعی پول و نرخ ارز در بازار سیاه مورد استفاده قرار میگیرد.در واقع، متغیرهای عمده تأثیرگذار بر نرخ ارز در بازار سیاه علاوه بر سیاست تغییر نرخ رسمی ارز، سیاستهای مربوط به تعرفه و سهمیه میباشد که عبارتند از:نرخ تورم انتظاری، مخارج دولت، موازنه واقعی پول و نرخ مبادله.
خلاصه ماشینی:
"از آنجا که یک معادله به تنهایی برای تحلیل بازار سیاه در ایران و تعیین عوامل تعیین کننده آن کافی نیست، یک سیستم معادلات همزمان شامل معادلات قیمت، درآمد واقعی و موازنه واقعی پول و نرخ ارز در بازار سیاه مورد استفاده قرار میگیرد.
واژههای کلیدی: عوامل تعیین کننده نرز ارز-بازار سیاه ارز-عوامل پولی و واقعی-سیاستهای صحیح و مناسب کلان-معادلات همزمان-نرخ تورم انتظاری-مخارج دولت-موازه واقعی پول-نرخ مبادله در ایران بازار سیاه ارز از قدیمالایام و با برقراری کنترلای ارزی وجود داشته است ولی حدود 20 سال گذشته بازار سیاه ارز از اهمیت و نقش خاصی در اقتصاد کشور برخوردار شده است.
چنین تقاضایی تابعی است از تفاوت قیمتهای داخلی و خارجی و مخارج دولت، (البته درآمد واقعی را نیز میتوان به عنوان متغیر توضیحی در نظر گرفت که برای سادگی از آن صرفنظر میکنیم) #$#که#$#معرف لگاریتم تقاضای ارز در بازار سیاه برای مبادلات حساب جاری میباشد.
این حساسیت کل نیز به نوبه خود با حساسیتهای منحنی عرضه و تقاضا و پشتیبانی از بقیه اقتصاد ارتباط دارد و تعیین کننده آن است که اختلاف بین دو نرخ با تغییر برونزا در نرخ رسمی ارز کمتر میشود یا بیشتر میگردد.
در این مقاله، با توجه به جداناپذیری بازار سیاه ارز از ساختار اقتصادی کشور و با استفاده از یک سیستم معادلات همزمان به تعیین نرخ ارز در بازار سیاه با سطح قیمت داخلی، درآمد واقعی و موازنه واقعی پول مبادرت شد."