چکیده:
داستان اقلیمی غالبا بازتابدهندهء ویژگیها و عناصری مشترک،چون فرهنگ،باورها و آداب و رسوم یک منطقهء جغرافیایی هستند.اقلیمگرایی در داستاننویسی معاصر ایران،به طور جدی از دهه 0331 شمسی آغاز میشود و در دهههای 04 و 05 شمسی به اوج خود میرسد.البته ریشهء داستان اقلیمی به سالهای پیش از دههء 03 شمسی میرسد و عمر آن تقریبا به قدمت داستاننویسی معاصر ایران است و باید در سالهای آغازین 0031 شمسی به دنبال نخستین داستانهای اقلیمی بود.
این مقاله با نگاهی فشرده و گذرا به جریان داستاننویسی اقلیمی ایران،به معرفی رمان روز سیاه کارگر،اثر احمد خداداهء کرد دینوری،بهعنوان نخستین رمان اقلیمی روستایی در تاریخ داستاننویسی معاصر ایران میپردازد و در پایان هم به نکتهای نویافته دربارهء نام صحیح نویسندهء آن اشاره میکند.
خلاصه ماشینی:
این مقاله با نگاهی فشرده و گذرا به جریان داستاننویسی اقلیمی ایران،به معرّفی رمان روز سیاه کارگر،اثر احمد خداداهء کرد دینوری،بهعنوان نخستین رمان اقلیمی روستایی در تاریخ داستاننویسی معاصر ایران میپردازد و در پایان هم به نکتهای نویافته دربارهء نام صحیح نویسندهء آن اشاره میکند.
اندکی تأمّل در اینگونه سبکبندیها و مکتبتراشیها،برخی تداخلها و تضادها در آوردن و در کنار هم نشاندن نویسندههای مختلف با سبکهای متفاوت در ذیل یک مکتب خاص،به صرف تعلّق جغرافیاییشان به یک منطقه،را برای مخاطب آگاه آشکار میکند؛امّا باید گفت که این سخن سپانلو دربارهء داستانهای جنوبی که:«جغرافیا سبک آفریده است» (سپانلو،8531:8)،سخنی است بحق و بغایت درست؛چرا که این حقیقت را در بررسی داستانهای اقلیمی 5 حوزهء پیشگفته،آشکارا میتوان دید.
با توجّه به این تعریف،باید گفت که تنها حسن میرعابدینی موضوع را به درستی دریافته و در معرّفی داستانهای اقلیمی،همهء این ویژگیها را در نظر داشته است؛چرا که تقریبا همهء نویسندگان و آثاری که(به تصویر صفحه مراجعه شود) در کتابش در بخش«داستانهای اقلیمی و روستایی»از آنها صحبت کرده است،در ذیل«شیوهء داستاننویسی اقلیمی» جای میگیرند؛اگرچه به تفکیکها و تمایزهای دقیقتر و ظریفتر نپرداخته،که البتّه کتاب گرانسنگ وی،از آغاز هم چنین رسالتی را بر دوش نکشیده و مدّعی آن نبوده است.
تا آنجا که بررسی شده و همانگونه که پیشتر هم گفته شد،تنها آقای میر عابدینی از این رمان در کتاب صد سال داستاننویسی ایران(بخش نخستین رمانهای اجتماعی)سخن گفته است و عجیب آنکه منتقد محترم،آقای دکتر قهرمان شیری،که اتّفاقا داستاننویسی اقلیمی کرمانشاه را دارای قدمت و اصالتی ستایشانگیز میداندر.
نتیجه بنابر بررسیهای انجام شده و آنچه گفته شد،نگارنده معتقدم که رمان روز سیاه کارگر نخستین رمان اقلیمی روستایی در داستاننویسی معاصر ایران و نام صحیح نویسندهاش«احمد خدادادهء کرد دینوری»است.