چکیده:
افسانه های سحرآمیز یا افسانه های پریان از برجسته ترین انواع ادبیات شفاهی به شمار می آیند. این افسانه ها، که در فهرست جهانی طبقه بندی قصه های عامیانه آرنه - تامسون - اوته با شماره های 300 تا 749 مشخص شده اند، یادگار زمانی هستند که در ذهن انسان نخستین، هر شیء و پدیده ای قدرتی جادویی و ماوراءطبیعی داشت و از نیروی محدود انسان فراتر بود. آدمی باور داشت که هر گاه گرفتار مشکلی شود، نیروهای جادویی به یاری اش می آیند از خطر و گرفتاری نجاتش می دهند. از تحلیل محتوایی افسانه های سحرآمیز می توان به بسیاری از بن مایه های کهن در اندیشه انسان نخستین، از قبیل جاندارپنداری و شخصیت بخشی به اشیا، توانایی سخن گفتن با گیاهان و حیوانات، مسخ شدن و ... پی برد.
Magic tales are considered as one of the most significant types of oral literature. These tales، specified by number 300-749 in the ATU international list of folktales، remind us the time when every single object or phenomenon possessed a magical and metaphysical power in the mind of the primitive man and exceeded man’s power.
Those men believed that at the time of troubles، magical powers would come to assist them and would save them from dangers. Through content analysis of magical tales، we may find clues to the roots of the thoughts of primitive man such including animation and personification of objects، the ability to speak to plants and animals، metamorphosis، etc.
خلاصه ماشینی:
"قهرمان در افسانههای ایرانی بیش از همه با کمک بهحیوانات،از یاری آنها برخوردار میشود:به مورچهها در گذشتن از رود کمکمیکند،مورچهها کار دشواری را برایش انجام میدهند(دختر شهر چین،554)؛جوجههای سیمرغ را از چنگ مار میرهاند،سیمرغ او را از ظلمات به شهر روشناییمیبرد(ملک جمشید و دیب سیب دزد،301)؛گربه یا سگی را که کسی کتکشانمیزند میخرد،آنها عامل جادویی گمشده را برایش پیدا میکنند(تنبل پای درختزردآلو،560).
2. کسی بدون هیچ درخواست و چشمداشتی و بیآنکه قهرمان کاری برایش انجامداده باشد عامل سحرآمیز را به او میدهد یا جای آن را نشان میدهد:درویش به شاهبیفرزند سیبی میدهد که با خوردن آن،شاه صاحب پسری میشود(جوان تیغ)؛سهکبوتر روی درخت مینشینند و میگویند که چگونه برگ همان درخت قهرمانمصدوم را شفا خواهد داد(ملک محمد و طلسم دختر شاپور شاه،B 516)؛هنگامزایمان زن فقیر،پنج زن نورانی به کمک میآیند و هرکدام صفتی خارق العاده بهنوزاد هدیه میدهند(جمجمه،403).
هرست افسانهها کره سیاه:فقیری ملک محمد که تقاص برادرانش را گرفت:الولساتن خنده ماهی:انجوی،جلد 2 کاکا سیاه و پسر پادشاه:هدایت جوان تیغ:وکیلیان دختر ماه و ستاره:نادری شاه لنتی:امینی آقا حسنک:انجوی7جلد 2 متل سیمرغ:انجوی،جلد 1 خفت خمار و مهری نگار:فقیری سنگ صبور:امینی خنده دستهگل گریه مروارید:هدایت دختر شهر چین:انجوی،جلد 1 ملک جمشید و دیب سیبدزد:الولساتن تنبل پای درخت زردآلو:امینی ملک محمد و طلسم دختر شاپورشاه:الولساتن جمجمه:امینی قصه بابا خارکن:فقیری محبت علی:انجوی،جلد 2 پسر صیاد:کوهی کرمانی کج کردی خوب کج کردی:کوهی کرمانی خانم نازی:فقیری ملک محمد و دیو یک لنگو:انجوی،جلد 1 پسر شاه پریان:انجوی،جلد 3 سعد و سعید:وکیلیان مطیع و مطاع:انجوی،جلد 2 احمد و تقدیر پادشاه:خزاعی،جلد 1 کچل و شیطان:انجوی،جلد 1 تنبلو:انجوی،جلد 2 گل به صنوبر چه کرد:انجوی،جلد 1 پیسوز و شاهزاده:فقیری پادشاه یمن:انجوی،جلد 2 حسن خاکباز:خزاعی،جلد 2 حکایت از بین بردن نسل دختر:الولساتن بلبل سرگشته:شینتاکههارا باغ گل سرخ باغ گل زرد:انجوی،جلد 1 چغوندوز:خزاعی،جلد 4 ماهیان حقشناس:لوریمر وصیت تاجرباشی:وکیلیان غلام دیوزاد:خزاعی،جلد 1 هفت برادر و یک خواهر:انجوی،جلد 2 زنگی و زرنگی:انجوی،جلد 3 پسر پادشاه و کنیز:امینی هفت درخت سپیدار:خزاعی،جلد 1 نابع الولساتن،ل."