چکیده:
فارسی:
روایات معصومین (ع) در مسیر نقل، در قالب نسخه های متعدد و نقل های متفاوتی درآمده است. گاه یک روایت در یک یا چند کتاب به صورت مکرر نقل شده و در برخی از موارد، نقل های متفاوت یک روایت، در متن یا سند با یکدیگر تفاوت هایی دارد. هر چند مصادر ثانویه حدیث شیعه (برخلاف مصادر اولیه) برای شناسایی این روایات متحد تلاش فراوانی را شکل داده اند، ولی متاسفانه هیچ گاه متعرض مبانی نظری و مشکلات و مسایل آن نشده اند. در این مقاله، تلاش شده تا مباحثی از قبیل تعریف اتحاد و تعدد در روایات، فواید شناخت روایات متحد، معیارهای شناخت روایات متحد و مشکلات موجود در این مسیر به اجمال معرفی گردد. همچنین عملکرد دو کتاب وسایل الشیعه و جامع احادیث الشیعه در این باره مورد بررسی و مقایسه قرار خواهد گرفت.
عربی:
إن روایات المعصومین (ع) فی مسار نقلها وصلت الینا علی شاکلة النسخ المتعددة و الاستشهادات المختلفة. إذ نری أحیانا أن الروایة الواحدة نقلت من غیر مرة فی کتاب أو کتب، فی حین نری بعض الأحیان أن الاستشهادات المختلفة للروایة الواحدة یختلف بعضها عن بعض نصا أو سندا. و مع أن المصادر الثانویة للحدیث الشیعی (علی النقیض من المصادر الأولی) بذلت قصاری جهودها لمعرفة هذه الروایات المتحدة، غیر أنهما لم تتعرض قط للأصول النظریة و مشاکلها. تأسیسا علی ذلک حاولنا أن نعرف باختصار بعض هذه المباحث منها تعریف الاتحاد أو التعدد فی الروایات، فوائد معرفة الروایات المتحدة، مقاییس معرفة الروایات المتحدة و المشاکل المتوافرة فی هذا المسار. مضافا الی هذا قمنا بمعالجة فاعلیة الکتابین وسائل الشیعة و جامع أحادیث الشیعة و موازنتهما
خلاصه ماشینی:
هر چند در اين شکل، اتحاد بين دو روايت کاملاً مشخص است، نبايد از اين مسئله غافل شد که اين دو روايت، نسخههاي متفاوتي از يک روايت ميباشند و بايد به عنوان روايات متحد شناسايي شوند و در ارتباط با يکديگر مورد بررسي قرار گيرند.
وسائل الشيعه، يکي از مهمترين اين جوامع است که در مسير نقل روايات، تلاش زيادي براي شناسايي و اشاره به روايات متحد کرده است.
در کتاب وسائل الشيعه پس از نقل سند و متن يک روايت، اسناد ساير نقلهاي متحد به صورت ذيلي مورد اشاره قرار گرفته است.
بدين شکل، تدوينکنندگان اين دو کتاب علاوه بر کنار هم قرار دادن دو يا چند روايت متحد به برخي از فوايد شناسايي اين روايات نيز اشاره کردهاند.
در کتاب جامع احاديث شيعه با توجه به نظر آيت الله بروجردي در فقه، مبني بر اتحاد بسياري از روايات و ضرورت شناخت موارد آن، توجه بيشتري به مسئلة نقل به معني شده است.
جامع احاديث نيز در اين موارد همانند شيوة خود در ساير روايات، در قالب نقل متداخل دو روايت به افتادگي و افزودگي روايات اشاره کرده است.
اکتفا به ذکر برخي از نقلهاي روايات متحد در وسائل حر عاملي، در موارد مختلفي از کتاب خود، يک روايت را در دو يا چند مکان مختلف تکرار کرده است.
اين مسئله در کنار جايگاه روايات متحد در ديدگاه فقهي آيت الله بروجردي موجب شده است تا اشاره به اتحاد روايات در کتاب جامع احاديث بسيار بيشتر از کتاب وسائل باشد.