چکیده:
نظارت شورای نگهبان بر انتخابات موضوع اصل نود و نهم قانون اساسی است که در انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی مورد اختلاف واقع شد و مقام قانونی تفسیر قانون اساسی، یعنی شورای نگهبان، برای رفع اختلاف، این نظارت را به نظارت استصوابی تفسیر نمود. این تفسیر، علیرغم جایگاه قانونی همواره مورد نقد مخالفان قرار گرفته و پاسخهایی نیز در پی داشته است؛ اما با توجه به پراکندگی انتقادها و شبهاتی که درباره پیشینه و ادله نظارت استصوابی، اصل تفسیر نظارت، قلمرو نظارت شورای نگهبان، ماهیت نظارت شورای نگهبان، انتخابات خاص و... ایراد شده، پاسخها نیز پراکنده بوده است. از اینرو، هدف از این نوشتار پاسخی جامع و اختصاصی به انتقادها و شبهاتی است که در مورد اصل تفسیر ایراد شده است. این تحقیق فارغ از پرسش و پاسخهای سیاسی و با روش فقهی و حقوقی بررسی شده است و نتایج مهمی از جمله جایگاه قانونی مفسر، درستی روند تفسیر و صحت آن را اثبات نموده است.
خلاصه ماشینی:
"عدم الزام شورای نگهبان به تفسیر بعضی دیگر به روند تفسیر شورای نگهبان انتقاد دارند و معتقدند درخواستکننده تفسیر (رئیس وقت هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات) از مقاماتی که صلاحیت استفسار دارند نبوده و به همین دلیل، شورای نگهبان الزامی به تفسیر نداشته است: وجود اجمال و ابهام در مفهوم، مدلول و مصادیق، زمانی احراز میشود که یکی از قوای سهگانه کشور در اجرای اصلی از اصول قانون اساسی با بنبست جدی مواجه شده و تنها راه خروج از آن نیز توسل به تفسیر باشد.
از طرف دیگر، با توجه به اینکه خود شورا مقام صلاحیتدار برای تشخیص اینکه مورد از موارد تفسیر است یا خیر میباشد، میتوانسته پاسخی به این استفسار نداشته باشد و در پاسخ رئیس هیأت مرکزی نظارت، او را به اصل 73 قانون اساسی راهنمایی کند تا آن هیأت با استفاده از راهکارهای قانونی از مجلس بخواهد که منظور خود از مواد قوانین سابقالذکر در مورد نظارت شورای نگهبان را بیان دارد و به این طریق قانون عادی تفسیر میشد.
23 نظر شورای نگهبان در تفسیر اصل 99، بدون اینکه ارتباط با اصل 99 داشته باشد، نظر صحیحی است؛ یعنی اینکه نظر شورای نگهبان، استصوابی است و شامل احراز شرایط قانونی هم میگردد که به قبل از انتخابات هم تسری پیدا میکند و لیکن خود اصل 99، ارتباطی با این تفسیر ندارد؛ زیرا اصل 99، نهاد ناظر را معرفی میکند و نوع نظارت در اصول دیگر و قوانین عادی تعیین میشود نه به موجب اصل 99."