چکیده:
مصاحف عثمانی در تاریخ اسلام و قرآن دارای جایگاهی در خور توجه است. در
میان این مصاحف آنچه تاکنون به جای مانده مصحفی است که هم اکنون در «موزه تاریخ
تاشکند» پایتخت ازبکستان نگاهداری میشود و احتمالا مصحف شخصی خود عثمان
میباشد. در این مقاله فشردهای از گزارش مربوط به پیشینه نگارش آن و نیز سرگذشت
جابهجایی آن از مدینه تا سرزمینهای دیگر و سرانجام به تاشکند، مورد گفتگو قرار گرفته
است و در لابهلای آن کوتاه سخنی درباره شیوه نگارش خط عربی و ورود آن به سرزمین
حجاز و تحول و تطور آن نیز بحث شده که باید آنرا بحثی استطرادی و تطفلی تلقی کرد.
لکن با استناد به برخی منابع تاریخی ـ اصل گفتگو پیرامون سرگذشت مصحف منسوب
به عثمان در تاشکند دور میزند که اطلاعات مجمل و کوتاهی را در اختیار ما قرار
میدهد.
خلاصه ماشینی:
2. استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران مقدمه آنچه در کتب علوم قرآن و تاریخ، معروف است نسخههایی که تحت اِشراف عثمان از قرآن فراهم آمد پنج یا شش مصحف بود که یکی را به مدینه و دومی را به بلاد شام (سوریه) و یکی دیگر را به مکه مکرمه فرستاد؛ و نسخهای را در مدینه منوره واگذارد، و یکی از این نسخهها را برای خود نگاه داشت.
با وجود آنکه مبلغ قابل توجهی را جهت خریداری این مصحف به شیوخ مسجد خواجه احرار پرداخت کردند، و علی رغم آنکه سند پروتکلی را به امضاء رساندند ـ که اثبات میکرد: تسلیم این مصحف با رضاء و نه با اجبار، صورت گرفت ـ مسلمانان برای چنین جریانی سخت متأسف و آزرده خاطر بودند؛ لکن این امید را از دست ندادند که این مصحف، دیر یا زود باری دیگر در حوزه مسلمانان و در اختیار آنها قرار گیرد.
) دست آوردهای تاریخی و اطلاعاتی که ما آنها را یاد کردیم نمیتواند چنان اطمینانی برای ما به ارمغان آورد که نسخه تاشکند عینا همان نسخهای است که در اختیار عثمان قرار داشت، ولی همین اطلاعات، ما را به این حقیقت رهنمون است: مصحفی که در پایتخت ازبکستان (تاشکند) نگاهداری میشود یکی از مصاحفی است که تحت اشراف و به دستور عثمان نگارش شده است.
مصحف عثمانی که در موزه تاریخ تاشکند نگاهداری میشود یکی از مصاحف شش گانهای است که عثمان آنها را به سرزمینهای مختلف اسلامی فرستاد.