چکیده:
جامعهشناسان و اندیشمندان هریک بسته به گرایشات فکری خود و با رویکردهای گوناگون به ارائه تیپهای مختلف دینداری پرداخته و رابطه آنها را با متغیرهای فردی و اجتماعی بررسی نمودهاند.این عده بر این باورند که در عصر جدید برای مطالعه وضعیت دینداری باید از دو شقی معمول دینداری و بیدینی گذر کرده و به جای آن از انواع متنوع گرایشات دینی صحبت کرد.اما شکلگیری انواع گوناگون دینداری مستلزم مقدماتی است که بررسی ویژگیهای ساختاری تنها یکی از آن مقدمات میباشد.عناصر رابطهای وجه دیگری در تعیین انواع دینداری است که تاکنون کمتر بدان پرداخته شده است.مقاله حاضر بر آن است که به منظور شناخت شرایط و زمینههای تعیینکننده این تنوع،به بررسی رابطه ویژگیهای ساختاری و عناصر رابطهای با انواع گرایشات دینی پرداخته و در این رابطه به توضیح نقش هریک در کنار دیگری بپردازد.جمعیت آماری تحقیق حاضر را دانشجویان شاغل به تحصیل(به دلیل مواجهه بیشتر با محیط علمی و مدون)در نیمسال اول 86-1385 در مقاطع کاردانی،کارشناسی،کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه تهران تشکیل دادهاند.جمعیت نمونه 313 نفر بوده که به روش طبقهبندی متناسب توزیع شده است.تحلیل یافتهها نشان داد که هردو عامل ویژگیهای ساختاری و عناصر رابطهای بر گرایش افراد به انواع دینداری موثرند اما نقش عوامل شبکهای یا عناصر رابطهای به مراتب چشمگیرتر میباشد.
خلاصه ماشینی:
"نقش ویژگیهای ساختاری و عناصر رابطهای در شکل گیری انواع گرایشات دینی در بین دانشجویان منصوره اعظم آزاده زینب جدبابایی بهبهانی استادیار داشنگاه الزهراء کارشناس ارشد پژوهش اجتماعی (تاریخ دریافت 78/4/13،تاریخ تصویب 88/2/22) چکیده جامعهشناسان و اندیشمندان هریک بسته به گرایشات فکری خود و با رویکردهای گوناگون به ارائه تیپهای مختلف دینداری پرداخته و رابطه آنها را با متغیرهای فردی و اجتماعی بررسی نمودهاند.
از مجموع نظریات مطرح شده برمیآید که اگر تعارض ذاتی علم و دین را از باربور(4831)بپذیریم و یا مانند ویلسون(7891،7731)بروز اشکال غیر علمی معنا و شناخت به غیر از شکل رسمی دین را ناشی از افول و حاشیهای شدن مدون دین بدانیم؟یا مانند مارتین(9691)تکثر دینی را ظاهر شدن دین در وجوه دیگر زندگی و نشانه حیات و پویایی دین در جامعه معاصر تلقی کنیم؟و یا متکثر شدن را شکسته شدن انحصار ادیان یکهتاز سنتی بدانیم؟نظر برگر(0831)را بپذیریم که دین برای ادامه حیات خود در دوران مدرن نیازمند بازاریابی است و باید کالایی مطابق با هرسلیقهای عرضه کند!و در یک جمله چند طرفدار نظریه پلورالیزاسیون باشیم و چه از تز سکولاریزاسیون دفاع کنیم،در هرحال به وجود انواع و اشکال مختلفی از دینداری در جوامع مدون اعتراف کردهایم.
این سه متغیر به عبارتی زمینه اجتماعی لازم برای شکلگیری نوع خاصی از دینداری فراهم میکنند که بر اساس بحث نظری و پیشینه تحقیق دو متغیر اولی آن عوامل تسهیلکننده دینداری و میزان تحصیلات دانشگاهی پاسخگویان تاثیر دانشگاه را به عنوان یک نهاد مدرن بر عرفی شدن دانشجویان نشان میدهد.
متغیر میزان مذهبی بودن مدرسه محل تحصیل نیز به دلیل فراهم کردن زمینه اجتماعی (Social Context) خاص میتواند بستر شکلگیری شبکههی متفاوت و انواع نگرشها شود،لذا رابطه آن با انواع دینداری مورد بررسی قرار گرفت و علی رغم هم تغییری مثبت با همه انواع دینداری،رابطه آن با دینداری مبتنی بر ابعاد،با واسطه و ایدئولوژیک معنادار بود."