چکیده:
فصلنامه تعلیم و تربیت طی سه دهه گذشته به توسعه بسیاری از رشته های علوم تربیتی کمک کرده است. یکی از آنها رشته «برنامه ریزی درسی» است. به همین دلیل اکنون می توان پرسید که کم و کیف مقالات این فصلنامه در حوزه برنامه ریزی درسی چگونه بوده است؟ به این منظور مقالات این فصلنامه طی دهه 1388 - 1379 فهرست و به کمک متخصصان حوزه های گوناگون طبقه بندی و مقالات مربوط به هر یک از زیر مجموعه های علوم تربیتی منفک و برای بررسی محتوایی آماده شد. بر اساس نظرات دو تن ازم متخصصان برنامه ریزی درسی، از میان این مقالات، چهل و دو مقاله در حوزه برنامه ریزی درسی قرار می گیرد که در این مقاله به بررسی شکل و محتوای آنها اقدام شده است. بررسی به عمل آمده نشان می دهد که انتشار مقالات برنامه ریزی درسی طی ده سال گذشته از لحاظ شماره در رتبه دوم انتشار مقالات فصلنامه تعلیم و تربیت قرار داشته است. این گروه از مقالات دارای ویژگیهایی هستند که می توان آنها را از نظر رویکرد بنیادی در گروه انتقادی دسته بندی کرد. البته با وجود شمار قابل توجه، به برخی از موضوعات این رشته محدود شده اند و پوششی مناسب برای موضوعات اساسی حوزه علمی برنامه ریزی درسی و مسائل مهم آموزش و پرورش ایجاد نکرده اند. با وجود این، مقالات منتشر شده از هر دو رویکرد روش شناختی کمی و کیفی در بررسی مسائل بهره گرفته اند، به نوشته های کاربردی نزدیک شده اند، ظواهر علمی را تا حدی رعایت نموده اند، به سنت خاصی محدود نبوده اند، به انتقال دانش از نوآوری در یافته ها عنایت داشته اند و در موارد معدود به سایر مقالات فصلنامه استناد کرده اند. بر این اساس، می توان گفت که همت فصلنامه تعلیم و تربیت در انتشار مقالات حوزه برنامه ریزی درسی به توسعه این رشته و کاربست یافته های علمی آن در ایران کمک کرده است؛ هر چند که این تلاش پوشش مناسبی برای موضوعات رشته محسوب نمی شود و حاکی از حساسیت کافی به مسائل محیطی نیست. با وجود این، انتشار مقالات دارای رویکرد انتقادی، این توفیق را به ارمغان آورده است تا فصلنامه در ایجاد افقهای تازه برای تحقیقات و تصمیم گیریها، نقشی موثر و ماندگار ایفا نماید. به همین دلیل می توان گفت که چاپ مقالات حوزه برنامه ریزی درسی در فصلنامه تعلیم و تربیت، دارای چنان آثاری در معرفی و تعالی این رشته علمی در ایران بوده است که هیچ بدیلی برای آن قابل تصور نیست.