چکیده:
مطالعات سازمان و مدیریت اسلامی و مفاهیم تحقیقی متناظر با آن، موضوع تحلیل و مطالعه در سالهای اخیر بوده است. اما طی این تلاشها، برخی پرسشها و مسائل در این زمینه هنوز بدون پاسخ باقی مانده و یا نادیده گرفته شده است. در این مقاله سعی شده است تا پرسشهای اساسی که هنگام بحث در مورد مطالعه سازمان و مدیریت اسلامی مطرح میشود، مورد مداقه قرار گیرد. نویسندگان بر این عقیده هستند که سازمانها در هر جامعهای که تاسیس شوند و رشد یابند از نوعی هم شکلی با ویژگیهای بنیادین آن جامعه بر خوردارند؛ به همین ترتیب، سازمانهایی که در جوامع اسلامی تاسیس میشوند با جوامع خود هم شکل هستند. بنابراین شناخت مفروضات اساسی فرهنگی و ارزشهای مسلط در هر جامعه میتواند به محققان در درک واقعیتر مفهوم سازمان و مدیریت از دید افراد همان جامعه کمک کند. مهمترین پرسشهایی که در زمینه مطالعه سازمان و مدیریت اسلامی وجود دارد و در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته، عبارت است از:1. آیا نظریههای سازمان و مدیریت غربی را این طرف مرزها نیز میتوان به کار گرفت؟ 2. سازمان و مدیریت اسلامی چگونه تعریف میشود؟3. مجادلات عقلانیت- ارزشمداری و سود- ایدئولوژی در سازمانهای اسلامی چگونه پاسخ داده میشود؟4. آیا مطالعه سازمان و مدیریت اسلامی نیازمند روش شناسی متفاوت با مطالعات سازمان و مدیریت در جوامع غیر اسلامی است
خلاصه ماشینی:
"هدفهای اصلی ایجاد و رشد سازمانها در جوامع اسلامی و الزامات هنجاری که این نهادهای جمعی باید در تمام فعالیتهای خود به آن توجه داشته باشند، عبارت است از: عدالت اجتماعی رشد شخصی و اجتماعی انسانها از طریق آموختن مستمر خودکنترلی رأفت و شفقت (احسان) درستکاری و ایمان اعتماد متقابل بین کارکنان، مدیران و جامعه اسلامی شاید در نگاه اول این طور به نظر برسد که ویژگیهای سازمان و مدیریت اسلامی نه کارامد است و نه اثربخش؛ در پاسخ فقط تأکید میشود که این عوامل، بایسته تحقق جامعه اسلامی است.
ما برای دستیابی به جایگاه مطلوب خود ناچار از تلاش هستیم و شناخت ویژگیهای اجتماعی و باور علمی بنیادین فرهنگی جامعه ای که در آن زندگی میکنیم به ما کمک خواهد کرد تا ساختار ذهنی خود را بشناسیم و اعمال روش شناختی خود را به صورت خودآگاه تحت کنترل و مدیریت درآوریم.
ما باید زندگی روزمره سازمانی و واقعیتهای اجتماعی سازمانها را، که به وسیله علم بسیار ذهنی در نظر گرفته شده و یا صرفا جنبه مادی یافته است بدرستی شناسایی، و بر اساس تجربیات از دیدگاه خود انسان اساس مستحکمی برای تدوین نظریههای سازمان و مدیریت اسلامی فراهم کنیم.
حمایت از نهال روش شناسی در مطالعات سازمان و مدیریت اسلامی به توجه و تدبیر خاص افرادی آگاه و متعهد نیاز دارد که نیازهای جامعه خود را با دقت علمی شناسایی میکنند و در پی رفع مسائل و مشکلات پیش روی آن هستند."