چکیده:
در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻨﺎﺑﻊ، رواﺑﻂ ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻨﮕﻞ و ﺑﻠﺸﻮﯾﮏﻫﺎ را از زﻣﺎﻧﯽ ﭘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻠﺸﻮﯾﮏﻫﺎ وارد ﺑﻨﺪر اﻧﺰﻟﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﺼﻮﯾﺮ روﺷﻨﯽ از رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن آﻧﻬـﺎ ﺗـﺎ ﭘـ ﯿﺶ از اﯾـ ﻦ روﯾـ ﺪاد ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﻧﻤﯽدﻫﻨﺪ؛ ﺣﺎل آﻧﮑﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺂﺧﺬ ـ ﮐﻪ ﺻﺤﺖ و ﺳﻘﻢ ﻣﻄﺎﻟﺐ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﺟـﺎی ﺗﺤﻘﯿـﻖ و ﺑﺮرﺳﯽ دارد ـ آﻧﻬﺎ از ﻣﺪتﻫﺎ ﻗﺒﻞ، رواﺑﻂ و ﻫﻤﮑﺎریﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﯾﮑـﺪ ﯾﮕﺮ داﺷـﺘﻪ اﻧـﺪ، اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ ﭘﻨﻬﺎﻧﮑﺎریﻫﺎ و ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎی اﻣﻨﯿﺘﯽ ـ ﻧﻈﺎﻣﯽ دﯾﮕﺮ، ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﯾﻦ رواﺑﻂ ﭼﻨﺪان آﺷـﮑﺎر ﻧﯿﺴـﺖ ﺟﺎی اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﺻﺤﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺬﮐﻮر، ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻨﮕﻞ و ﺑﻠﺸﻮﯾﮏﻫـﺎ در ﭼـﻪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ و ﺑﺎ ﭼﻪ اﻫﺪاﻓﯽ در ﺻﺪد اﯾﺠﺎد رواﺑﻂ ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ؟ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺸـ ﯿﻨﮥ رواﺑـﻂ دوﺳﻮﯾﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﻮد و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ دورهای ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ ﮐﻪ ﺑﻠﺸﻮﯾﮏﻫﺎ ﻫﻨﻮز درﮔﯿـ ﺮ ﺟﻨـﮓ ﻫـﺎ ی داﺧﻠﯽ اﻧﻘﻼب ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ. آﻧﭽﻪ رواﺑﻂ آﻧﻬﺎ را ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﮐﺮد، وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺟﻨـﺒﺶ ـ ﺑـﻪ و ﯾـ ﮋه ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺑﺎ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ـ از ﯾﮏ ﺳﻮ و از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ، ﻣﺒﺎرزة ﺑﻠﺸﻮﯾﮏﻫﺎ ﺑـﺎ دﺷـﻤﻨﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﭼﻮن ﻗﻮای ﺿﺪ اﻧﻘﻼﺑﯽ (روسﻫﺎی ﺳﻔﯿﺪ) و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻧﯿﺰ راﻫﺒﺮدﻫـﺎ ی »ﺟﺒﻬـﮥ ﺷـﺮﻗﯽ اﻧﻘﻼب ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﯽ« ﺑﻮد. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ زواﯾﺎی رواﺑﻂ ﮐﺴﺎﻧﯽ از ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻨﮕﻞ و ﺑﻠﺸﻮﯾﮏﻫﺎ ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از ورود آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﺰﻟﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﻮد.
خلاصه ماشینی:
"جای این پرسش هست که در صورت صحت مطالب مذکور، جنبش جنگل و بلشویک هـا در چـه شرایطی و با چه اهدافی در صدد ایجاد روابط برآمدند؟ چنین به نظر می رسد که پیشـینۀ روابـط دوسویه بسیار طولانی بود و حتی به دوره ای بازمی گشت که بلشویک ها هنوز درگیـر جنـگ هـای داخلی انقلاب خود بودند.
یا در نهایت در آغاز همین ماه انجام شده باشد، زیرا گفته اند پس از این سفر نافرجام ، میرزا خواهرزادة خود، میرزا اسماعیل جنگلی را در مرداد همین سال برای ملاقات ومذاکره با بلشویک ها و نیز دریافت اسلحه و مهمات به باکو فرستاد، اما او نیز نتوانست با رهبران انقلاب دیدار کند و نظر آنان را در بارة جنبش جنگل و ایران دریابد و تنها توانست به اندازة یک بار قاطر، تفنگ به دست آورد (شاکری، ٢١٤:١٣٨٦).
در پی دریافت همین نامه بود که میرزا سفر پرخطر به لنکران، برای دیدار انقلابیون را در پیش گرفت ، که البته دیدار با آنها ممکن نشد، زیرا بلشویک ها از لنکران رانده شده بودند، ١ اما پس از بازگشت از این سفر، اندکی بعد، بلشویک ها با وی دیدار کردند.
در زمینۀ کوشش های بلشویک ها برای گسترش روابط با کسانی در جنبش جنگل ، حاجی احمد کسمایی نیز در یادداشت های خود که بیشتر بدون ذکر تاریخ است ، آورده است : پس از انقلاب روسیه ، کم کم نمایندگانی از بلشویک ها به جنگل پیوستند و مخفیانه در میان این جمعیت به سود خود تبلیغ و هم «برضد بعضی افراد سازمان جنگل آنتریک میکردند» (کسمایی، ٨٨:١٩٩٣)."