چکیده:
در این مقاله به بررسی و شناخت سبک دو نقاش سیاه قلمکار گمنام عهد ناصری میپردازیم که در تصاویر،خود را «مصطفی»و«میرزا نصرالله»نامیدهاند.این دو نقاش سبک و شیوهء خاصی برای مصور کردن کتابهای چاپ سنگی دارند.در آثارشان تأثیر هنر افشاریه-زندیه و تا حدی صفویه دیده میشود و از فضاهای چند ساحتی مکتب هرات خبری نیست.چهرهها در کارهای آنان دارای بیان تصویری هستند و ترکیب بندی خود را بر اساس داستان تنظیم کردهاند.در تصاویر کشیده شده توسط میرزا نصرالله از سبک هنر افشاریه اقتباس شده است.اندازهء تصاویر در کارهای او به اندازه و تناسبات اروپایی بسیار نزدیک است.در کارهای استاد مصطفی از سبک هنر صفویه بیشتر استفاده شده و برشهای مورب در تصویر و خطوط نرم در پیکرهها به کار رفته است.
خلاصه ماشینی:
سیاه قلمکاران گمنام عهد ناصری (میرزا نصراللّه-مصطفی) شیوا کوکلان* دانشگاه آزاد اسلامی چکیده: در این مقاله به بررسی و شناخت سبک دو نقاش سیاه قلمکار گمنام عهد ناصری میپردازیم که در تصاویر،خود را «مصطفی»و«میرزا نصرالله»نامیدهاند.
در کارهای استاد مصطفی از سبک هنر صفویه بیشتر استفاده شده و برشهای مورّب در تصویر و خطوط نرم در پیکرهها به کار رفته است.
در برخی از تصاویر این هنرمندان-بیشتر در کار مصطفی-شکستن کادر تصویر را مشاهده میکنیم که در آثار هنرمندان سیاه قلمکار ایرانی و هندی هم عصر آنان نیز دیده میشود.
پس تصاویر چاپی این دو هنرمند مطبعه،همانند نقاشان نیمه دوم سده یازدهم،هنری التقاطی است،زیرا در آثار آنان، نوعی حجمپردازی و ژرفنمایی اروپایی در کنارپردازها و فضاهای ایرانی دیده میشود.
البته بیشتر تصاویر مجالس بزم در این نوع کتابها از نقاشیهای دوران فتحعلی شاه تقلید شده است.
این توجه در کار میرزا نصراللّه و مصطفی نیز دیده میشود.
مصطفی در خمسهء نظامی در مثنوی مخزن الاسرار، علاوه بر توجه به ریزهکاری در البسه،به نوع لباس نیز توجه داشته و حتی سعی کرده است شخصیت اصلی داستان فریدون را در شکل و شمایل ناصرالدین شاه(مرد قدرتمند زمان خود)نشان دهد.
البته در برخی از کارها،بنا به ضرورت ترکیببندی کار در سوژه،از خطوط مورّب نیز استفاده کرده و بیشتر به تجسم فضای بیرونی پرداخته است.
برخی از کارهای مصطفی دارای پلانبندیهای مختلفی است که فضای درونی و بیرونی را در یک تصویر به بیننده نشان میدهد.
حجمنمایی نیز در کار او پراکنده است و تمرکز خاصی بر (به تصویر صفحه مراجعه شود)جایگزینی عناصر تصاویر.