چکیده:
«دنیای ما دنیایی براساس اقتصاد است و جغرافیای تولید و مصرف در جغرافیای انسانی مفاهیمی بنیادیتر نسبت به سایر مفاهیم هستند...نادانی باعث گسترش بیتفاوتی و واکنشهای منفی نیسبت به سایر ملل و فرهنگها میشود...و خصومت به بار میآورد...جغرافیا باید برای درهم شکستن این سدهای نادانی مورد استفاده قرار بگیرد». «دنیا جای زیبایی است،چطور معلمان جغرافیا میتوانند آنرا آنقدر کسالتآور کنند؟! «جغرافیا با شرایط و فعالیتهای بسیار متفاوتی در سطح کرهء زمین سروکار پیدا کرده و مطالب زیادی را از منابع مختلف گردآورده است.منجمله اطلاعاتی که مربوط به آخرین تکنولوژیهای بشر است و جغرافیا میبایست حل مسائل مربوط به تغییر مداوم در ویژگی مکانها و محیطها را در موقعیتهای مختلف و ارتباط بین مردم و محیطها و مردمی را که در محیطهای متفاوت به سر میبرند عهدهدار شوند.با توجهی که جغرافیدانان به چنین ارتباطهایی مبذول میدارند باید به دانشآموزان کمک کنند تا اثرات متقابل و پیچیدهء اقتصادی،اجتماعی و سیاسی را بین نقاط مختلف جهان و بین عوامل تعیین کنندهء وقوع حوادث در نقاط مختلف جهان،درک نمایند». «جمعه سوم آوریل،امروز نمرهء امتحان درس جغرافیا را تمام و کمال گرفتم.بله، مفتخرم به اطلاع برسانم که من از بیست نمرهء درس جغرافیا،بیست کامل را گرفتم.همچنین بخاطر شسته و رفته ارائه کردن کار جغرافیایم مورد تعریف و تمجید قرار گرفتم.دربارهء 2Lصنعت چرم نروژ چیزی نیست که من ندانم!!» «درس جغرافیا در مدارس به صورت سنتی عبارت بوده از توضیح موقعیتها و مقایسهء بین مکانها،مذاهب و ملل.در سالهای اخیر تغییرات شگرفی در محتوای درس جغرافیا و روشهای آن به وقوع پیوسته است.بر این اساس در برخی مدارس در حال حاضر میتوان دید که دانشآموزان مشغول استفاده از کامپیوتر برای حل معضلات محیطی هستند در حالی که برخی دیگر از تصاویر ماهوارهای و نقشههای گوناگون و اطلاعات آماری استفاده میکنند.با وجود اینهمه تغییرات معلمان جغرافیا فراموش نکردهاند که باید همچنان دانشآموزان را با علم جدید و مکان و تشخیص عوامل سازگار در چشماندازهای طبیعی زیبا و چشمانداز ساختهء بشر که محتاج حفاظت است،آشنا کنند.» محتاج مطالعهء الگوهای فضایی و سیستمهای عملیاتی کلی است و محتاج به دقت بسیار زیاد در اندازهگیری[عوامل]و توضیح[این عوامل]میباشد...از همه مهمتر اینکه جغرافیا امروزه محتاج تئوریهای کلی است که بتوان به وسیلهء این تئوریها[آینده را]پیشبینی کرد.» «در جایی که جغرافیا به عنوان یک موضوع هنری تدریس میشود،نگرش ادبی و توصیفی هنوز نقش مهمی بازی میکند،اما با نگرش علمی از طبیعت جغرافیا دریافت روشنتری حاصل شده است.چنین نگرشی «حقیقت این است که از سوی جغرافیا به سؤالات مربوط به محیط امروز و ارتباط بشر با آن پاسخ جامعی براساس فرضیات فلسفهء طبیعی قرن نوزدهم داده نشده است... فرضیایت که در سایر زمینههای علوم با موفقیت پیش رفتند و میتوانند به وسیلهء درس جغرافیا در دانشآموزان نفوذ کنند...این سؤالات امروزه آنچنان مغشوش و درهم پیچیده شدهاند که مشکل به نظر میرسد جغرافیا بتواند به آنها پاسخ گوید،این سؤالات با ارزشهایی سر و کار دارند که به وسیلهء آنها تصمیمات انسانی بر موجودیت فضای امروزی ما تأثیر گذاشتهاند... همچنین اغلب جغرافیا،حقیقت را آنچنان محو و مبهم میکند که مقصود در این میان کمرنگ مینماید.به عنوان مثال نادیده گرفتن این امر که در کشورهای در حال توسعه مواد غذایی میتواند در مقیاس وسیعتر و بسیار ارزانتر از غرب اروپا تولید شود،اما کنترل اقتصادی این کشورها به وسیلهء کشورهای توسعه یافته و فلسفهای که در ورای توسعه قرار گرفته در جغرافیا از نظرها پنهان مانده است». «معلمان جغرافیا در فرایند آموزش محیط طبیعی و مصنوعی با معلمان تاریخ،علوم و انگلیسی و سایر مواد درسی شریکند اما در این مورد سهم خاص و مشخصی دارند...به عبارت سادهتر همهء این معلمین سعی دارند به دانشآموز کمک کنند تا دریابد که: الف)،مکانها در کجاها قرار گرفتهاند، ب)،چرا به هم شبیهند؟ ج)،در آنها زندگی چگونه است؟ د)،چرا و چگونه این مکانها تغییر میکنند؟ 3Lه)،این مکانها از چه طرقی با یکدیگر پیوند پیدا میکنند؟» «گمان میرود که آموختن جغرافیا تفاهم بین المللی را بیشتر خواهد کرد و در میان ابنای بشر امید به زندگی را افزایش میدهد... یونسکو در مطالبی که منتشر میکند بر این باور تأکید میورزد...به نظر میرسد در طول 25 سال گذشته...بسیاری از آموزشهای خوب جغرافیا در مدارس...که همگی به دنبال آن میگردیم...کمتر انجام شده است...معلمان جغرافیا باید نسبت به نگرش موضوع درسی خود قدری محتاط باشند...تفاهم و امید و دیگر هیچ،اینها از تأثیرات آموزش جغرافیا در مدارس ماست...[جغرافیا]شامل مطالبی است که روشنترین معانی را دارند و در زندگی روزمره ذهن را به خود مشغول کرده و کنجکاوی را تحریک میکنند...جغرافیا میتواند همهء اینها را توضیح دهد.علاوه بر این جغرافیا زاویه دید خاص خو را ارائه میدهد و موضوع خاص خود را پیش میگیرد و طرز فکری را که خاص جغرافیاست ارائه میدهد، طرز تفکری که آن را از سایر موضوعات درسی به کلی متمایز میکند.» «روزگاری ارزش جغرافیا آن بود که مطالب معینی در حافظهء دانشآموز جای میگیرد تا شاید در آینده شغلی وی مفید باشد، بیشک بسیاری از این مطالب فراموش میشد...حقیقت این است که جغرافیا یک علم است و میتواند همچون یک علم به دانشآموز آموخته شود و ارزش واقعی خود را در آموزش و پرورش کسب کند...جغرافیا موقعیت خویش را به عنوان یک علم مستحکم کرده اما باید گفت که هیچکس علم را از نقطه نظر یک فرد ملیتپرست مطالعه نمیکند.طرز برخورد علمی و بیطرفانه باید تعمیم پیدا کند.ما از طریق جغرافیا اطلاعات مقدماتی را در مورد اهداف ستیزهجویانهء فرانسه و آلمان،آرزوهای ژاپن،ادعای خودمختاری هند و مسائل نژادی افریقای جنوبی کسب میکنیم.»
خلاصه ماشینی:
"زیرا اگر معلمی در مورد اهداف موضوع درسی که تدریس میکند بخوبی تدریس آنرا به انجام رساند؟بههرحال برای هر معلم جغرافیا این سؤال مطرح میشود که:چرا جغرافیا آموزش داده میشود؟و جغرافیا در مدارس شامل چه مطالبی است؟ پیشنهاد ما به شما معلمان جغرافیا نیز همین است،شما نیز از خود همین سؤالات را بپرسید.
سرفصل دو:جغرافیا و آموزش پنجاه سال قبل دکتر برنارد3که در آن هنگام معلم راهنمای مدارس شهر گیلینگهام4 بود در مورد نیازهای یک معلم جغرافیا، اینگونه اظهار عقیده کرد: «معلم جغرافیا اگر بخواهد همانند سایر معلمان کار خود را با تأثیر بیشتری انجام دهد نیازمند به فلسفه و روش است.
» از نظر ما پاسخ گفتن به سؤالات اساسی مطرح شده در عقیدهء دکتر برنارد همچنان که پنجاه سال قبل ضروری مینمود،امروزه نیز ضروری و لازم است و علاوه بر آن معلم باید در مورد مقام سایر موضوعات درسی نیز در برنامهء درسی مدارس به تفکر بنشیند و خود را توجیه کند تا در مورد سهم جغرافیا در آموزش و پرورش در عصر تغییر،ایدههای روشن و درست اندیشیده شدهی داشته باشد.
ما آموزش جغرافیا را به دو دلیل به صورت فوق برای شما به تصویر کشیدیم: اول اینکه امیدواریم شما را به تفکر انتقادی دربارهء آموزش جغرافیا در کلاس درستان وادار کند و این فکر را با همکارانتان در میان بگذارید،دوم آنکه ما گمان میکنیم ذکر فرازهایی از تاریخچهء درس جغرافیای جوآن، مسایل متعددی را پیش روی معلم جغرافیا قرار میدهد از جمله: *فقدان یک طرح کلی برنامهء درسی جغرافیا در مدارس برای سنین 5 تا 81 سالگی."