چکیده:
توسعه زیرساختها، یکی از الزامات مهم رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی به شمار میرود. در این میان، زیرساختهای حملونقل، و به ویژه، شبکه حملونقل جادهای، از اهمیت ویژهای برخوردار است، زیربناهای حملونقل، علاوه بر بهبود شاخصهای اقتصادی و اجتماعی در خود این بخش، نقش موثری در رونق دیگر بخشهای اقتصاد دارد، به علاوه، بسترهای مناسب حملونقل و ترابری، ضمن ایجاد امکان بهرهمندی از قابلیتهای ترانزیت و حملونقل بینالمللی، فرصتهای ارزندهای جهت اعمال نقش فعال در معادلات بینالمللی فراهم میکند. همچنین نقش موثر زیرساختهای مناسب حملونقل در تقویت پدافند غیرعامل و مدیریت بحرانهای مختلف، قابل توجه است. محدودیت منابع دولتی و کارآیی پایین این بخش در اجرای پروژهها، توجه کشورهای مختلف را به استفاده از توانمندیهای بخش خصوصی جلب کرده است، در این راستا، ایجاد انگیزه مناسب در بخش غیر دولتی و کاهش مخاطرات و رفع نگرانیهای این بخش، از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از زیرساختهای مهم حملونقل جادهای، آزادراه است که در این مقاله، به معرفی و بررسی ابعاد مختلف مشارکت دولت و بخش خصوصی در توسعه آن، با رویکرد افزایش اطمینان بخش خصوصی پرداخته شده است. ترجیح قراردادهای BOO نسبت به BOT، ارائه تضمین از سوی دولت نسبت به بازگشت سرمایه با سود مناسب در دوره معین، مشارکت دولت با سهم معین بدون انتظار سود در دوره قرارداد، عدم مداخله دولت در قیمتگذاری، استفاده از همه ظرفیتهای سرمایهگذاری، توجه به حفظ توجیه اقتصادی آزادراه احداثشده یا در حال احداث، در توسعه راههای موازی و موارد دیگر، پیشنهاداتی است که در این مقاله، برای ایجاد انگیزه بیشتر در بخش خصوصی جهت سرمایهگذاری، و در عینحال دستیابی دولت به اهداف توسعهای و اجتماعی، ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"ترجیج قراردادهای OOB نسبت به TOB ،ارائه تضمین از سوی دولت نسبت به بازگشت سرمایه با سود مناسب در دوره معین،مشارکت دولت با سهم معین بدون انتظار سود در دوره قرارداد،عدم مداخله دولت در قیمتگذاری،استفاده از همه ظرفیتهای سرمایهگذاری،توجه به حفظ توجیه اقتصادی آزادراه احداث شده یا در حالاحداث،در توسعه راههای موازی و موارد دیگر،پیشنهاداتی است که در این مقاله،برای ایجاد انگیزهبیشتر در بخش خصوصی جهت سرمایهگذاری،و در عین حال دستیابی دولت به اهداف توسعهای واجتماعی،ارائه شده است.
مشارکت بین بخش خصوصی ودولت در این حوزه،با هدف تلفیق ملاحظاتو استفاده از توانمندیهای هر یک،درسالهای اخیر،بسیار مورد توجه قرار گرفتهاست،رسیدن به برآیندی از توانمندیها وملاحظات بخشهای خصوصی و دولتی،مستلزم دستیابی به یک الگوی مشارکتمناسب و رفع نگرانیهای سرمایهگذاران وتأمینکنندگان منابع مالی است.
5-2-سابقه طولانی مشارکتدولت و بخش غیر دولتی در ایران،مشارکت دولت و بخشخصوصی برای توسعه آزادراهها،در چارچوب"قانون احداث پروژههای عمرانی بخش راه وترابری از طریق مشارکت بانکها و سایرمنابع پولی و مالی کشور"انجام میشود.
محدودیت منابع،و کاراییپایین بخش دولتی،مانع از توسعه کمی وکیفی مطلوب زیرساختها توسط این بخشمیشود،تجربه کشورهای مختلف دنیا نشانمیدهد که برنامههای مشارکت دولت وبخش خصوصی جهت توسعه شبکهحمل و نقل جادهای،گزینه مناسبی است کهمیتواند یک موازنه منطقی بین ملاحظاتاقتصادی،سیاسی و اجتماعی ایجاد کند،بااین حال،چگونگی ایفای نقش دولت،درتسهیل این مشارکت و ایجاد انگیزهسرمایهگذاری در بخش خصوصی اهمیتبسیاری دارد،تجربه نشان میدهد که دربسیاری موارد،به ویژه در کشورهای در حالتوسعه و از جمله ایران،دولتها در ایجادبستر مناسب جهت ورود سرمایه و توان بخشخصوصی به این حوزه ناموفق بوده،و رغبتبخش غیر دولتی برای مشارکت در اینطرحها،کاهش یافته است."