چکیده:
توزیع اولیه نابرابر پول یا سایر منابع ثروت یکی از ویژگی های حاکم بر سازوکار بازار است. با وجود این ویژگی، سازوکار بازار به تخصیص بهینه منابع منجر می شود. این مقاله درصدد پاسخ به این سوال است که، آیا می توان برای مشارکت شهروندان در انتخابات عمومی سازوکاری طراحی کرد که آرای شهروندان، براساس برخی قابلیت های ویژه آنان، نابرابرانه توزیع شود، اما به بهینگی نیز دست یافت؟ به عبارت دیگر، با توزیع نابرابر رای میان شهروندان، کارآیی دموکراسی چه تغییری می کند؟ پژوهش حاضر بر آن است تا، در چهارچوب بررسی نمونه موردی وزن دهی به آرا، در انتخابات دوره های گذشته ریاست جمهوری امریکا و بررسی تجربی وزن دهی به آرا، در نمونه رای گیری دانشجویان در 11 دانشگاه دولتی ایران، به این پرسش پاسخ دهد. نتایج بررسی نمونه موردی وزن دهی به آرا، در انتخابات دوره های گذشته ریاست جمهوری امریکا، گویای آن است که با رای دهی وزنی، براساس سطح تحصیلات آموزشی در ایالت های امریکا (همچون شاخصی از سرمایه انسانی) در انتخابات سال ۲۰۰۰ این کشور، ال گور با کسب 277 رای الکترال (انتخاباتی)، از 538 رای، باید برنده انتخابات ریاست جمهوری می شد، اما براساس رای دهی الکترال، جرج بوش با کسب 271 رای از 538 رای برنده انتخابات شد. نتیجه نمونه ای آرای دانشجویان رشته اقتصاد 11 دانشگاه دولتی ایران در سه مقطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، مبنی بر تعیین رتبه علمی 5 دانشگاه اروپایی، نشان می دهد که، در 6 دانشگاه دولتی ایران، وزن دهی به آرای دانشجویان سبب می شود رتبه بندی به دست آمده، نسبت به حالت عدم وزن دهی به آرا ، بهتر شود و کارآیی افزایش یابد. در 5 دانشگاه دیگر نیز نتایج رتبه بندی به دست آمده از دو حالت وزن دهی و وزن ندادن به آرا ثابت مانده است و کارآیی تغییری نمی کند. در مجموع رای گیری در 10 دانشگاه، رای دهی وزنی باعث بهبود رتبه بندی علمی 5 دانشگاه اروپایی از طرف دانشجویان و افزایش کارآیی شد.