چکیده:
فضلالله دین را عامل تربیت و رهیدن از ضعف و رسیدن به قدرت میداند. از نظر ایشان، با روحیه تعبد و استفاده از پیشزمینههای فطری، نقش دین رو به عملی شدن میگذارد و با سازوکارهای خداجویی احساسگرا ـ با بازتاب پرستش، تقواورزی و ریسکپذیری ـ، تقویت عقل، اهتمام به کشف واقعیتها، افزایش کیفیت عمل، فراهمسازی بایدهای نقش مربی، توجه به جامعه سازی، تذکر رابطه گرفتاریها با انحراف و اعمال محدودیت در مورد خلافکار، تربیت دینی ثمر میدهد و انسان قدرتمند و خداگونه به وجود میآید.
Faḍl Allāh considers religion as a training device by which one can be rescued from weakness and achieve power. In his view، the role of religion tends towards practicality with a spirit of devotion and use of dispositional prerequisites. Also، the religious training can come to fruition and produce godlike and powerful human beings through impressive God-seeking mechanisms with such characteristics as devotion، practice of piety، risk-taking، development of faith and reinforcement of action، attempting to unveil realities، increasing the quality of actions، following the instructions of the trainer in relation to community-improvement، pointing out the relation between difficulties and deviations، and imposing restrictions on the offenders.
خلاصه ماشینی:
"بازتاب خداجویی احساسگرا سفر در دل طبیعت و هستی که وجود انسان را سرشار از احساس عظمت، قدرت و حمایت خداوند میکند، حالتهای روحی متنوع و کارآمد مشخص دیگری را نیز با خود دارد که باعث استواری اراده دینداری مؤمن میشود و آنها عبارتاند از: الف) پرستش هدفمندانه با مشاهده آثار قدرت و جلوههای نعمت الهی در هستی، انسان تحت تأثیر قرار میگیرد و با آمادگی روحی و به صورت طبیعی، بهسوی عبادت و پرستش خداوند کشیده میشود که آمیخته با خشوع متکی بر احساس عظمت و نعمت الهی است و زندگی انسان را در مسیر بهسوی خدا قرار میدهد (همان، ۱/۱۶۶).
» (همان، ۴/۳۷۲) دعوت به تعقل به عنوان پایانبخش آیاتی که نشانههای خداوند را در بخشهای مختلف هستی و طبیعت ارائه میکند، در قرآن چشمگیرتر مینماید و فضلالله این نوع دعوت را در راستای تبیین روش تفکر در اسلام با ویژگی ضرورت تأمین تدام حرکت تکاملی فکر، قابل مطالعه میشناسد و در ذیل آیه ۱۶۴ بقره ـکه بهرهگیری از نشانهها و آیات الهی را ویژه گروه خردورز معرفی میکندـ میگوید: «در این آیه روش تفکر از نگاه اسلام به نمایش گذاشته شده که غرض از آن، تأمین تداوم تلاشهای حقیقتجویانه انسان میباشد.
» فضلالله براساس این باور که ضرورت دسترسی به شناخت از طریق مطالعه آیات الهی در هستی، ارتباط به رسالت و هدایت دارد، با دو نوع الغای خصوصیت، دو مطلب زیر را از آیه قابل استفاده میداند: اول: تکامل معرفتی پیامبران الهی با مطالعه کرانههای آیات الهی در هستی به صورت مستقیم یا با کمک غیب، خواسته خداوند است تا بدین وسیله شخصیت آنها که در پی ایجاد تحول در جهان هستند، به کمال برسد تا با افزایش قدرت معرفتی آنها، زمینه قناعت مردم و زوال جهل و نادانی فراهم آید."