چکیده:
مقاله حاضر محصول نگاهی به کتاب زبان، بافت و متن؛ جنبههایی از زبان در چشماندازی اجتماعی- نشانهشناختی است که طاهره ایشانی و مجتبی منشیزاده آن را به فارسی برگردان کردهاند. با توجه به آنکه رویکرد نقشگرایانه به مطالعات زبانی نسبت به رویکردهای صورتگرایانه و شناختی در ایران درصد کمتری از مطالعات و بحثهای زبانشناختی را به خود اختصاص داده است، جای خالی کتابی که نگرش اخیر را به زبانپژوهان علاقهمند معرفی کند؛ آن هم به زبان فارسی، به شدت محسوس بوده است. به همین دلیل، کوشش مترجمان این اثر ستودنی و شایسته سپاسگزاری است. به جرات میتوان گفت یکی از امور حساسی که بر عهده مترجمان این اثر بوده است، برابرگزینیواژهها و اصطلاحات این حوزه تخصصی بوده است؛ زیرا جای خالی کتابهایی از این دست، خود، نشاندهنده عدم وضع واژهها و اصطلاحات تخصصی دقیق و یکدست در رویکرد نقشگرایانه به مطالعه زبان، در فارسی است. افزون بر این، دیگر دشواریهایی که مترجمان برای برگردان اثر به زبان فارسی با آنها روبهرو بودهاند، سبب شده است تا مواردی در ترجمه کتاب بایسته بازبینی بنمایند. بنابراین، آنچه از نظر خواهد گذشت، معرفی کتاب و مبنای نظری آن، معرفی موضوعی بخشها و فصلهای کتاب و بیان نقاط قوت و ضعف این کتاب ترجمهشده است.
The present article is the result of a critical look at the book “Language، Context and Text: Aspects of Language in a Social-Semiotic Perspective” which is translated to Persian by Dr. Mojtaba Monshizadeh and Dr. Tahereh Ishani. Due to the fact that functional approach to linguistic studies in Iran has gained less attention than generative and cognitive approaches، lack of the presence of such a book in Persian، introducing functional approach to language researchers interested in this approach، was strongly felt. For this reason، translators’ attempt is admirable. One of the challenges translators has faced، has been equivalent choices for technical terms in the named approach and the absence of books in this field in Persian has resulted in the present situation which is lack of Persian sources in functional linguistics. Other difficulties the translators had، have resulted in the emergence of cases which in their own turn require the revision of the book. Therefore، this article is the introduction of the book; its sections and chapters، its strong points and weak points.
خلاصه ماشینی:
مقدمه کتاب زبان ، بافت و متن ؛ جنبه هایی از زبان در چشم اندازی اجتماعی- نشانه شناختی اثـر مایکـل هلیـدی٢ و رقیـه حسـن ٣ (Michael Halliday& Ryqaiya Hasan) اسـت کـه برگردان آن فارسی توسط طاهره ایشانی و مجتبی منشیزاده انجام شده است .
در این مختصر پس از معرفی زبان شناسی نقشگرا و پـیش گامـان ایـن رویکـرد بـه مطالعات زبانی، ساختار کتابکه مشتمل بر بخش ها و فصل های کتاب اسـت ، شـرح داده خواهد شد و سپس ، بحث دربارة مواردی به میان میآید که بـه دلیـل محـدودیت هـای احتمالیای که مترجمان با آن ها روبه رو بوده اند، این امکان را به وجود آورده اسـت کـه مخاطبان کتاب با ابهام روبه رو شوند.
با توجه به این که اصطلاح های یادشده در زبان شناسی و حتی در زبان شناسـی اجتمـاعی (sociolinguistics) نیز رایج نیستند، پیشنهاد میشود معادل انگلیسـی ایـن اصـطلاح هـا پانویس شود و مترجمان توضیحاتی دربارة آن ها ارائه دهنـد تـا مطلـب بـرای خواننـدة کتاب روشن تر شود.
نکتۀ پرسش برانگیزی که در فصل چهارم با آن روبه رو میشویم ، مانند آنچه در صفحات ٥٩، ٦٠ و ٦١ نیز آمده است ، این است که برخی ارجاع هـا بـه صـورت لاتـین در مـتن فارسی آمده اند و برای خوانندة کتاب مشخص نیست آیا مترجمان از ذکر ارجاع هایی از این دست هدف خاصی را مد نظر داشته انـد یـا خیـر.