چکیده:
در کشورهای غیر مسلمان، مطالعات گسترده ای در زمینه اقتصاد و مذهب، از جمله مذهب و رفتار مصرف کننده انجام شده است که در ایران بازخوری از آنها نیست. انتقال این مطالعات به داخل کشور همراه با نقد آنها می تواند، زمینه های مطالعه اقتصاد اسلامی را فراهم تر کند. با مطالعه «وبر» بحثهای جدی در این زمینه آغاز شده است. این مطالعات درباره تفاوتهای اقتصادی و مصرفی جوامع و افراد، بر حسب مذهب آنها گسترش یافته است، اما در سه دهه اخیر نظریه هایی ارائه شده است که در صدد تحلیل رفتار مصرف کننده در قالب مدلهای اقتصاد خرد بوده اند. پایه ای ترین این نظریه ها، مصرف را با نگرش دنیا و آخرت در نظر گرفته است. اما مطالعات مکمل، بحث اثر سرمایه انسانی مذهبی و اثر موسسات و گروههای مذهبی را در کسب مطلوبیت ناشی از انجام فعالیتهای مذهبی وارد کرده اند. مطالعات جدیدتر، شکل دنیوی بیشتری به فعالیتهای مذهبی داده اند. این مطالعات باید همراه با نقد در ایران ارائه شوند. مقاله حاضر ارائه فشرده و نقدی از این مطالعات گسترده و پراکنده است که ضعفها و قوتهای آنها را بیان می کند.
خلاصه ماشینی:
"این مطالعات درباره تفاوتهای اقتصادی و مصرفی جوامع و افراد، بر حسب مذهب آنها گسترش یافته است، اما در سه دهه اخیر نظریههایی ارائه شده است که در صدد تحلیل رفتار مصرف کننده در قالب مدلهای اقتصاد خرد بودهاند.
تحقیقات دیگری نیز در این زمینه انجام شده است که نتایج مشابهی داشتهاند: از جمله میتوان رجوع کرد به مطالعات مایر(Mayer) و شارپSharp) - 1962)، گریلی Greeley) -1963)، لهررLehrer) -2002)، رالف پیلی Ralph) Pyle - 1992)، گای Gay) - 1991)، یاناکنIannaccon) - 1998)، گولدین (1992) و...
در مقابل چنانچه افراد با بیمیلی در مراسم شرکت کنند، حضور گاه و بیگاه داشته باشند، با دیگران با خوشرویی رفتار نکنند و اعمالی این گونه انجام دهند، رغبت دیگران را برای مشارکت در فعالیتهای مذهبی کاهش میدهند (یاناکن، 1988 و مورایMurray - 1995)یاناکن در پژوهشی (1992) به بررسی ابعاد مختلف تغییر مذهب و پیوستن به فرقههای مذهبی پرداخته است که از جمله نتایج آن، این است که چون پیوستن به فرقههای کوچک (اغلب اصولگرا) مستلزم تحمل کردن برچسب مذهبی بودن و رعایت کردن قواعد شدیدتر مذهبی در زمینههای مختلف از جمله عبادت، خوراک، پوشاک، روابط با جنس مخالف و مانند اینها است که در مجموع موجب عزلت و کنارهگیری بیشتر از جامعه میشود، برای افراد هزینههای بالایی دربر دارد.
(1926) Religion and the Rise of Capitalism; New York : Harper and Row. 69- The Consequences of Religious Market Structure (1991): Adam Smith and the Economics of Religion; Rationality & Society, 3:2, pp.
70- The Role of Religion in Union Formation (2002): An Economic Perspective; Preliminary Draft, May. 71- The Effect of Religious Market Competition on Church Giving; Rev. Soc."