چکیده:
خودکشی به عنوان معضلی پیچیده و چند بعدی، امروزه به همراه تغییرات سریع جوامع رو به افزایش است. در این مقاله، نقش و جایگاه باورها و مناسک اسلامی، با در نظر گرفتن چند تباری بودن پدیده خودکشی، برای تعیین تاثیر آنها در پیشگیری از خودکشی و در نتیجه، کمک به کاهش آن بررسی می شود. به دلیل چند تباری بودن مسئله خودکشی، روش تحقیق به صورت اسنادی، تحلیلی و فراتحلیلی است. مروری بر برخی مطالعات، تحقیقات و مستندات آماری و تجربی موجود و در دسترس بیانگر ارتباط برخی عوامل همچون افسردگی، روابط جنسی نامشروع، ضعف خانواده و مشروبات الکلی با خودکشی است. حرمت خودکشی و وسوسه و فکر آن در قرآن و روایات، نقش باورهای اسلامی در معنادار ساختن زندگی (همچون موهبت زندگی، توبه، امید و خوش بینی، آزمایش و ابتلا، صبر، توکل، یاد مرگ و آخرت، ارتباط با خدا و قضا و قدر) و مناسک جمعی و گروهی در اسلام و شبکه های مذهبی حمایت اجتماعی در پیشگیری از خودکشی بسیار موثر است. در مجموع متغیر دینداری در دو بعد فردی و اجتماعی و مستقیم و غیر مستقیم در این امر تاثیر زیادی دارد.
خلاصه ماشینی:
حرمت خودکشي و وسوسه و فکر آن در قرآن و روايات ، نقش باورهاي اسلامي در معنادار ساختن زندگي (همچون موهبت زندگي ، توبه ، اميد و خوش بيني ، آزمايش و ابتلا، صبر، توکل ، ياد مرگ و آخرت ، ارتباط با خدا و قضا و قدر) و مناسک جمعي و گروهي در اسلام و شبکه هاي مذهبي حمايت اجتماعي در پيشگيري از خودکشي بسيار مؤثر است .
آمار خودکشي در جوامع مسلمان نتايج حاصل از تحقيقات گوناگون در کشور ايران نشان داده است که ، ايمان مذهبي (رفيعي و مصفا، ص ٣٠و٦٢)، اعتقادات مذهبي (اختري فسندوز، ص ١٠٧؛ عليپور، ص ٤٨؛تقوي ، ص ٩٠؛ روح الاميني ، ص ٦٦؛ ديگه سرايي ، ص ١٨٦-١٦٥؛ شفقت اردبيلي ، ص ١٨٧؛ موسوي ، ص ١٨٣)،آئين و مناسک ديني (دل آذر و فرهي ، ص ٢٢٤) و انجام واجبات ديني (ايلخاني ، ص ٧٤) همچون نماز(ايلخاني ، ص ٥٨؛ يوسفي و همکاران ، ص ١٨-١٥) وروزة ماه رمضان (بهروزي فرد، ص ١٦) در کاهش و پيشگيري از اقدام به خودکشي افراد ديندار نقش مهمي ايفا مي کنند.
همان طور که مشخص است ، جامعه شناسان به خصوص دورکيم بر نقش مناسک گروهي در ايجاد همبستگي بين افراد جامعه و در نتيجه کاهش زمينة خودکشي تأکيد دارند.
تأثير مستقيم همان تحريم ديني عمل خودکشي است که در آيات قرآن و روايات به آن تأکيد شده است ، اين تحريم حتي شامل فکر اقدام به خودکشي نيز است ؛ و تأثير غير مستقيم از طريق عملکرد باورها و مناسک اسلامي در دو حوزة فردي و اجتماعي بر شخص ديندار است .