چکیده:
در این مقاله میزان اعتبار رساله ذهبیه از نظر مجلسی بر اساس آنچه که در شرح و توضیح عبارات رساله آمده است، گزارش شده است. مجلسی نسبت به اعتبار این رساله تردید داشته و این تردید را با قدری تامل در بیان ایشان می توان دریافت. از این رو در این نوشتار تردیدهای ایشان برجسته شده و به اجمال درباره برخی از آنها سخن به میان آمده است. مجلسی اگرچه در ابتدا از شهرت این رساله در نزد علما سخن می گوید و در پایان رساله، این متن را از امام رضا می داند، ولی در لابه لای شرح و بیان خود به مخالفت محتوای رساله با اخبار رسیده در این باب و گفته های مشهور اطبا و شباهت های فراوان عبارات آن با عبارات اطبا و استناد و به کارگیری اصطلاحات آنها در بیان مطالب، اشاره می نماید. تردید در صحت رساله ذهبیه از دیگر تردیدهای آشکاری است که مجلسی درباره آن سخن گفته و در این مقاله برجسته گردیده است.
خلاصه ماشینی:
"(همانجا،355)همانگونه که پیشتر گفتهشد،به دلیل آگاهی که علامه مجلسی از کتابهای طبی و بیان وافی وی در شرح برخی ازمباحث این رساله و روایات طبی آن،به نظر میرسد بارها محتوای این رساله و حتیبرخی عبارات آن را عینا در کتابهی طبی متقدمان مشاهده کرده باشد؛همچنانکه درپایان شرح خود بر ذهبیه بدان تصریح میکند؛ولی به دلیل آنکه اصل صدور رساله را ازامام رضا(ع)مشهور بین علمای امامیه میداند،میکوشد که بهگونهای این اشکال را حل وتوجیه کند؛اما تا پایان رساله نتوانسته است بر تردیدهای خود غلبه کند و در بخش پایانیرساله آن را آشکار نسازد.
(همانجا،327) مجلسی که از یک طرف،شبیه این عبارات را در کلام معصومین(ع)با تمام اشرافی کهبر روایات دارد،نمیبیند و از طرفی دیگر،چون با عبارات اطبا و منجمان به خوبیآشناست و این عبارات را کاملا مشابه عبارات تالیفات آنان میبیند،به ناچار اینگونهتوجیه میکند که امام(ع)در اینجا به سبب برخی مصالحی که دلیل آن را هم ذکر نمیکند،با اصطلاحات حکما و آرای آنها در این رساله سخن گفته است:«و لعل ذکر هذه الأمور[و]إن کان منه علیه السلام لبعض المصالح موافقۀ لما اشتهر فی ذلک الزمان عند المأمون وأصحابه من العمل بآراء الحکماء و التفوه بمصطلحاتهم.
(همانجا،356) سرانجام به صراحت میگوید که این به موارد ذکر شده،شباهت ندارد؛بلکه اکثر آنچهدر روایت رساله ذهبیه آمده،از همین قبیل است و برای توجیه آنکه چرا امام بااصطلاحات اطبا سخن گفته و از ادبیات آنها در بیان مطالب بهره گرفته،به عبارت اولذهبیه استناد میکند که امام(ع)میفرماید:«در بیان حفظ الصحه و آنچه بدان مربوطمیشود،از گفتههای قدما بهره میجویم و آن را در اینجا ذکر میکنم»."