چکیده:
برای شناخت بهتر از بارش های سنگین یک منطقه، لازم است تا مطالعات کافی از شرایط دینامیکی و همدیدی رخداد بارش در آن منطقه صورت بگیرد. بدین منظور، پژوهش حاضر، به تحلیل دینامیکی و همدیدی بارش سنگین در تاریخ 14/8/1383 که در غرب ایران و جنوبغرب دریای خزر رخ داده می پردازد. برای انجام این پژوهش، پارامترهای دما، ارتفاع ژئوپتانسیل، رطوبت، باد و فشار سطح دریا در سال 2004 برای تمام سطوح استاندارد تهیه شد؛ سپس شبکه ای که بتواند تحلیل قابل قبولی از رخدادهای هواشناسی ارائه بدهد و تا حد ممکن سامانه های همدیدی در آن نمایان باشد، طراحی شد. در مرحلهی بعد پارامترهای جوی بر روی این شبکه، با استفاده از نرمافزار گردس کشیده شد. برای بررسی و تحلیل بهتر بهمدت یک هفته، نقشه های روزهای وقوع، قبل و بعد از بارش ترسیم شد. نتایج نشان می دهد که در روز چهاردهم آبان 1383 در جنوبغرب خزر سامانه کمفشاری در سطح زمین گسترش یافته است. همچنین در این روز، شکل گیری ناوه در ترازهای میانی جو و فرارفت هوای سرد نیز مشاهده شده است. محور ناوهی مذکور با محور جتباد شمال خزر همراهی دارد. وضعیت مؤلفه نصف النهاری باد باعث افزایش شیو افقی فشار شده است که خود موجب افزایش همرفت و ایجاد تاوایی مثبت شده است. این شرایط با تشدید سرعت قائم، مؤلفهی آزمین گرد باد را تقویت کرده است و موجب تشدید ناپایداری کژفشاری و افزایش جریانهای صعودی گردیده است. وضعیت همگرایی و تاوایی تراز 500 هکتوپاسکال این روز، نشاندهندهی شرایط مساعد جریان های صعودی در جنوبغرب خزر و نوار مرزی غرب کشور است. سامانهی ناپایدار در روز پانزدهم آبان بهتدریج در جنوبغرب خزر و غرب بهدلیل از بین رفتن ناوهی مذکور و فرارفت هوای سرد و همچنین غلبهی شرایط واگرایی در سطوح بالای جو و پرفشاری در سطح زمین، تضعیف و ناپدید می شود که این به معنی توقف بارش در این منطقه است.
خلاصه ماشینی:
"بررسی وضعیت همگرایی سطح 500 هکتوپاسکال در روز 1383/8/13 نشان میدهد که به استثنای بخش کوچکیاز جنوبغربی دریای خزر و نوار مرزی غرب کشور که با همگرایی ضعیفی همراه است در بقیهی مناطق کشور،شرایطترازهای بالای جوی در حاکمیت واگرایی قرار دارد.
ب-در تاریخ 1383/8/14 با بررسی نقشههای فشار سطح زمین در روز 1383/8/14،مشخص میشود که سلول پرفشار روی ایران با منحنی 1020هکتوپاسکال وسیعتر شده است و با جهت شمالغرب-جنوبشرق(روندی مشابه با رشته کوه زاگرس)بخشهایبیشتری از کشور را دربرگرفته است،ولی با این وجود هنوز مناطق جنوبغرب دریای خزر،شمالغرب و همچنین غربکشور خارج از این محدوده و شرایط پایدار همراه آن هستند.
با تحلیل وضعیت همگرایی سطح 500 هکتوپاسکال در روز 1383/8/14 که روز رخداد بارش سنگین مذکور استمشخص شد که نسبت به روز قبل که شرایط همگرایی ضعیفی در بیشتر مناطق کشور حضور داشت در این روز به جزشرق کشور بقیهی مناطق همگرایی نسبتا خوبی دارند و بیشترین مقدار همگرایی در جنوب غربی دیای خزر و نوار مرزیکشور وجود دارد(شکل شماره 4).
ج-در تاریخ 1383/8/15 با تحلیل نقشهی فشار سطح زمین در روز 83/8/15،مشخص میشود که پرفشار مستقر بر روی کشور که در طی دو روزقبل در حال توسعه بود،تا حدودی تمامی ساحل جنوبی و جنوبغربی دریای خزر،شمالغرب و غرب کشور را دربرگرفتهو شرایط پایدار جوی را ایجاد کرده است.
همچنین بررسی وضعیت باد این روز در تراز 300هکتوپاسکال نشان میدهد که محدودهی گسترش جتبادها بهطور کامل به عرضهای بالا و شمال دریای خزر منتقلشده و شکستگیهای باد نیز از بین رفته است."