چکیده:
این مقاله شرحی بر مناجاتالمریدین امام سجاد علیهالسلام است. در این فراز از مناجات، حضرت به معرفی خداجویانی میپردازند که هدفشان نیل به قرب الهی است. در این مسیر پرفراز و نشیب، داشتن الگو و راهنمای سیر و سلوک برای نیل به کمال ضروری است. علاوه بر این، شناسایی و توجه به عنایتی که خدای متعال به سالک راه خویش نموده، لازم است. عنایت و لطف خدای متعال همواره بر حق بندگان است، اما دریغ از اندکی توجه به عنایت الهی. انسان گاهی اوقات حتی نسبت به سپاس از محبت و الطاف پدر و مادر و دوستان و همسر خویش غافل میشود. سر شکرگذاری از خداوند در کنار والدین در قرآن، این است که انسان را سپاسگزار بار آورد. امام علیهالسلام در ادامه به بیان تدبیرهای خداوند برای جذب انسانهای غافل میپردازند.موضوعی که اخیرا نظر روانشناسان مثبتنگر و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده، بخشودگی است. محققان نشان دادهاند که بخشودگی با سلامتی جسمانی و روانی در ارتباط است. جالب توجه است که این موضوع در قرآن، احادیث و دعاها نیز مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسی مروری آیات قرآنی و به ویژه دعاهای 52گانه صحیفه سجادیه با تأکید بر موضوع بخشودگی است. چگونگی بررسی به این صورت بود که بعد از بررسی مروری بخشودگی از جمله تعاریف نظری و ویژگیهای افراد بخشنده، به بررسی فواید آن از لحاظ سلامتی جسمانی و روانشناختی بر اساس متون علمی جدید پرداخته شد. در این بررسی، سازه بخشودگی در متون مذهبی با تأکید بر احادیث و تأکید بیشتر بر دعاهای صحیفه سجادیه مورد توجه قرار گرفت. یافتهها نشان میدهد که در آیات قرآنی و احادیث و به ویژه در دعاهای صحیفه سجادیه بیش از 120 بار کلماتی مثل عفو، آمرزش، بخشش، و گذشت مطرح شده است. به نظر میرسد نتایج حاصل از این پژوهش مروری، اهمیت میانرشتهای بودن مطالعات مفاهیم دینی و تطبیق آن را با متون علمی جدید میتواند متذکر شود.
خلاصه ماشینی:
"اما اگر بداند کسی که مخاطب سخنان او قرار گرفته، به او عنایت و توجه دارد و علاوه بر آن، او را مورد لطف خویش قرار میدهد و حتی مهر و رحمت خود را از غافلان و کسانی که از درگاه وی روی برتافتهاند دریغ نمیورزد و مقدمات جذب و توجه آنان به خویش را فراهم میآورد، اراده و انگیزه مضاعفی برای توجه و گفتوگوی با چنان مخاطبی در او پدید میآید.
اگر انسان در دام خودپرستی و غرور نیفتد و توجه افراطی به لذتهای دنیوی دل او را نمیراند و از دلی بیدار و خالی از قساوت و وجدانی آگاه برخوردار باشد، وجود آن عواطف و محبتها او را به مبدأ رحمت و رأفت الهی رهنمون میسازد و به این حقیقت پی میبرد که خداوند چسان بندگانش را دوست میدارد که دل آنها را کانون محبت و مهرورزی به یکدیگر قرار داده است.
مادری که اندکی از محبت خدا در دلش راه یافته، وقتی فرزندش کار ناشایستی مرتکبمیشود، بخصوصاگر خطاولغزش او از روی عناد نباشد و ناشی از غفلت باشد، او را از خود نمیراند و در آن حال نیز مهرو محبتش را از او دریغ نمیدارد و او را به سوی خود جذب میکند؛ آیا متصوراست کهخداوند بندگان غافل را از خویش براند و لطف و محبتخودرا از آنان دریغ کند؟ مهر و محبت زن و شوهر به یکدیگر جلوهای از مهر الهی یکی دیگر از نمودها و مظاهر محبت خداوند، محبت و مؤدت زن و شوهر به یکدیگر است."