چکیده:
استقلال فکری و حریت اندیشه، یکی از مهم ترین و ضروری ترین ویژگی هایی است که همگان، به ویژه اهل علم و تحقیق، سخت در پی دست یابی به آنند. اما در این میان، «آفت شخصیت زدگی» و حب و ارادت افراط گونه به دانشمندان و تاثیرپذیری شدید و بی جا از بزرگان، به عنوان یکی از موانع شناخت صحیح، طالبان علم و معرفت را از مواجهه منطقی، تحلیلی و انتقادی با افکار ایشان باز داشته و در دام خودباختگی و تقلید فکری گرفتار می سازد. برخی از حکما برای رهایی از معضله اسارت فکری و وصول به مقام «مستقل اندیشی»، به نوبه خود توصیه ها و راه کارهای سودمندی ارائه نموده اند. اما بنا بر مدعای این نوشتار، «آموختن فلسفه» و «التزام به برهان محوری» حاصل از آن، یکی از راه هایی است که وصول به این مهم را تا حد زیادی تسهیل نموده و میسر ساخته است. هدف پژوهش حاضر آن است که با بهره گیری از روش نظری و تحلیلی، استقلال اندیشه و از میان برداشتن سد تقلید در حوزه عقاید را، به مثابه یکی از کارکردهای متعدد و متنوع فلسفه اسلامی، به اثبات رسانده است.
خلاصه ماشینی:
"» 178 درست به همین دلیل است که آشنایی با منطق، اگرچه برای وصول به آزاداندیشی «شرط لازم» است، اما «شرط کافی» نیست؛ زیرا دانشجو در دانش منطق نسبت به قواعد منطقی، تنها آگاهی «علمی» و «نظری» کسب میکند، اما دستیابی به مهارت عملی و کاربردی، در گرو استفاده از این قوانین «انتزاعی» و «ذهنی» در دانشهای دیگر است که مهمترین آنها ـ از حیث به کارگیری قواعد منطقی ـ «فلسفه» میباشد؛ زیرا در هیچیک از علوم ـ حتی کلام 179 ـ به کار بردن برهان «ضروری» نیست، هرچند که ممکن است «مستحسن» به نظر برسد، اما در فلسفه، امری است «لازم» و «حتمی» تا حدی که بدون آن هیچ مسئله و مدعایی، چهره حجیت و اعتبار به خود نخواهد گرفت.
» 189 همچنین باید افزود: برهانمحوری فلاسفه و توفیق ایشان در جستن از دام تقلید، هرگز به این معنا نخواهد بود که دیگران هیچ نصیبی از منطق و استدلال و استقلال فکری نداشته و دایم در چنگال مغالطات متنوع و متعدد اسیرند، اما آنچه که معقول و منصفانه به نظر میرسد، اذعان به این حقیقت است که اهل منطق و فلسفه ـ در مقایسه با دیگران ـ در حوزه بحث و نظر و در میدان تبادل افکار و تضارب آراء، از مهارت و دقت افزونتری برخوردار بوده و مواجهه احساسی و عاطفی با اندیشهها در ایشان به غایت اندک، و رویارویی انتقادی و تحلیلی آنها با افکار دیگران، در اوج دقت میباشد."