چکیده:
از روایات نقل شده از امام رضا علیه السلام، مقایسه پیامبر و امام و ذکر بیشتر صفات پیامبر برای امام استفاده می شود. با کمک این روایات و تحلیل آنها ثابت می شود که مقام امامت ویژه افرادی است که از بیشتر ویژگی های پیامبر برخوردار باشند. این گونه نیست که هر کسی با عنوان خلیفه و حاکم مسلمین و مانند آن، شایستگی جایگاه امامت را داشته باشد. این نوشتار می کوشد با روش اسنادی و تحلیلی با توجه به روایات نقل شده از امام رضا علیه السلام دیدگاه ایشان در مقایسه پیامبر و امام را بررسی کند. نتیجه بررسی این پژوهش آن است که میان پیامبر و امام صفات مشترکی وجود دارد؛ مانند بندگی، برگزیده و نصب شدن، عصمت، علم الهی، حجت الهی و خلافت الهی و لازم الاطاعه بودن. در کنار این اشتراک، پیامبر و امام از لحاظ چگونگی ارتباط با فرشته تفاوت نیز دارند. همچنین امام (از لحاظ امام بودن) از پیامبر(از لحاظ پیامبر بودن) برتر است.
خلاصه ماشینی:
"دلیل اشتراط نصب پیامبر و امام این است که تنها خدا از پاکی افراد خبر دارد و برخی از عیوب و لغزشها و گناهان امری باطنی و نفسی بوده و هیچ کس نمیتواند وجود یا نبود آنها را تشخیص دهد و گاهی حتی خود فرد نیز قادر به تشخیص آن نیست.
حال سخن در این است که چه کسانی به این منزلت میرسند؟ از برخی روایات امام رضا علیهالسلام استفاده میشود پیامبران و امامان دارای مقام خلافت الهی در روی زمین هستند: 1.
318 افزون بر آن، هرگاه فردی در خلوت گناهی انجام دهد و کسی هم متوجه نشود، چگونه میتواند واسطه میان مردم و خدا در هدایت مردم باشد و مردم را به ترک گناه سفارش کند؟ چقدر سخن چنین فردی در دیگران تأثیر دارد؟ آیا وی به گفته خود از عمق جان عقیده دارد؟ اگر عقیده دارد، چرا گناه میکند؟ و اگر عقیده ندارد، چگونه دیگران را به آن دعوت میکند؟ بیشتر اهلسنت نه تنها عصمت را شرط امام نمیدانند، 319 بلکه عدالت به معنای گناه نکردن یا ستم نکردن را نیز شرط نمیدانند و تصریح میکنند که امام با فسق و ظلم از امامت خلع نمیشود.
امام رضا علیهالسلام میفرماید: خداوند تبارک و تعالی پیامبرش محمد صلیاللهعلیهوآله را بر همه آفریدههایش از پیامبران و فرشتگان برتری داد و طاعت او را طاعت خود و پیروی از او را پیروی از خود قرار داد و زیارت او در دنیا و آخرت را زیارت خود قرار داد و فرمود: «من یطع الرسول فقد أطاع الله» (نساء: 80) و فرمود: «إن الذین یبایعونک إنما یبایعون الله ید الله فوق أیدیهم."