چکیده:
مقاله حاضر چگونگی بازنمایی مصرف در فیلمهای سینمایی عصر دفاع مقدس را بررسی می کند. پرسش اصلی بررسی حاضر این است که مصرف، چگونه در فیلم های سینمایی عصر دفاع مقدس (1367- 1359)، بازنمایی شده و با هویتهای اجتماعی کنشگران فیلم ها گره خورده است؟ روش این مطالعه، تحلیل نشانهشناختی است که با به کارگیری آن، پنج فیلم سینمایی منتخب ساخته شده در این دوره بررسی شده اند. این پنج فیلم عبارت اند از: سناتور، گل های داوودی، اجاره نشین ها، زرد قناری و عروسی خوبان. یافته ها نشان می دهد که همه پنج فیلم بررسی شده، در سطح رمزگان های ایدئولوژیک، مصرف گرایی به سبک مدرن را یا نفی می کنند یا در حاشیه قرار می دهند. همچنین یافته ها نشان می دهد به جهت حاکمیت گفتمانی متفاوت و حتی متعارض با بسیاری از گفتمان های سیاسی ـ اجتماعی و فرهنگی در جهان، در دهه 1360 حتی نظریه های مرسوم جامعه شناختی متداول نیز در این زمینه صدق نمی کنند و این مقاله، به نوعی یکی از این نظریه ها را در بوته آزمون قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
"بدین ترتیب، بودریار به این نتیجه میرسد که مصرف در جامعۀ مصرفی مدرن به زبان، رمزگان و نشانۀ تشخص و تمایز بدل شده است و همه چیز را در این جامعه از جمله تبلیغات به شخصیتسازی و تشخص بخشیدن به خود از طریق مصرف ارجاع میدهند و جستجوی کوچکترین تمایزهای کیفی که بر اساس آنها سبک زندگی و منزلت اجتماعی مشخص میشود، در دستور کار قرار داده میشود: سیگار کنت بکشید: هنرپیشه پیش از ورود به صحنه سیگار کنت میکشد، اتومبیلران پیش از بستن کاسک خود سیگار کنت میکشد؛ نقاش پیش از امضای تابلوی خود سیگار کنت میکشد...
فرض ما این است که برخلاف نظر بودریار دربارۀ نقش رسانههای جمعی در برجستهسازی مصرف و میل به آن، فیلمهای سینمایی دورۀ دفاع مقدس، فیلمهایی در ضدیت با مصرف و مصرفگرایی بودهاند و این ضدیت را میتوان در مناسبات میان مصرف و هویت اجتماعی کنشگران فیلمها مشاهده کرد.
با این اوصاف، میتوان مسئلۀ نوشتار حاضر را چنین صورتبندی کرد: مصرف در فیلمهای سینمایی دورۀ دفاع مقدس چگونه بازنمایی و در پیوند با هویت اجتماعی شخصیتهای فیلمها قرار داده میشود؟ روش مطالعه در این مطالعه، روش بررسی شیوههای بازنمایی مصرف در فیلمها تحلیل نشانهشناختی است.
بازنمایی رمزهای فنی: نماهای کلوزآپ، بازیگر، گفتگو، شیوۀ رفتار، زاویۀ دوربین علی از شانس صحبت میکند که امشب در ماشین او نشسته و پس از این او میتواند هم مادرش را به دکتر ببرد، هم ازدواج کند و هم در خانهاش یک اتاق و آشپزخانه بسازد.
سطح دوم: بازنمایی رمزهای فنی: نماهای کلوزآپ، بازیگر، گفتگو، شیوۀ رفتار، زاویۀ دوربین مهری از این مسئله شکایت میکند که نمیشود بدون شعار زندگی کرد."