چکیده:
این بررسی، با تحلیل روند رشد صنعتی در ایران با توجه به تجارت خارجی، در مقاطع
مختلف زمانی، از دوره قبل از ملی شدن صنعت نفت تا برنامه پنج ساله اول توسعه
اقتصادی پس از انقلاب، نتیجه میگیرد که اقتصاد ملی از درآمدهای نفتی به عنوان
مهمترین عامل تبعیت مینماید که این درآمدها از سه طریق رشد صنعتی-اقتصادی را متأثر
میسازد.این مقاله نشان میدهد به رغم اینکه سیاستهای بازرگانی در اقتصاد ایران
عمدتا در جهت صنعتی شدن از طریق جایگزینی واردات بوده است ولی به دلایل متعددی،
جایگزینی واردات در ایران نه تنها به تکامل نرسیده است بلکه منجر به تخصیص غیر
کارای منابع و زیان اجتماعی شده است.این مقاله در زمینه عملکرد صادراتی کشور نشان
میدهد که صادرات صنعتی متناسب با نیازهای اقتصادی کشور توسعه پیدا نکرده است و
صادرات غیر نفتی همچنان متکی به محصولات و کالاهایی است که به طور سنتی و در طی
قرون گذشته بازارهار معین و نسبتا مطمئن را در سطح جهانی دارا بوده است.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود)در زمینه صادرات غیر نفتی، در سال 1358 بانک مرکزی ضمن ملغی ساختن معافیت قبلی صادر کنندگان از سپردن پیمان ارزی، به منظور تشویق صادرات غیر نفتی کشور برای تأمین رشد صنعتی و کاهش وابستگی به درآمد حاصل از صدور نفت و همچنین جهت تقویت ذخایر ارزی کشور اقدام به بر قراری نظام دو نرخی ارز نمود و بانکها مکلف گردیدند ارز صادراتی را با نرخ ترجیحی خریداری کنند.
با توجه به جدول شماره(11)ملاحظه میشود که سهم صادرات محصولات صنعتی در کل صادرات غیر نفتی از 75/11 درصد در سال 1368 به 81/31 درصد در سال 1372 افزایش یافته و در طی دوره سالهای برنامه اول توسعه، با افزایش قابل توجهی توأم بوده و از یک روند افزایش طی دوره مذکور برخوردار بوده است.
همانطوری که از جدول(12)قابل ملاحظه است، سهم صادرات محصولات صنعتی در تولید ناخالص داخلی طی سالهای برنامه اول توسعه افزایش داشته و از 39/0 درصد در سال 1368 به 07/2 درصد در سال 1372 با افزایش همراه بوده و از یک روند افزایشی در طی دوره مذکور برخوردار میباشد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود)(به تصویر صفحه مراجعه شود)جدول 11-صادرات غیر نفتی و سهم گروههای تشکیل دهنده آن طی سالهای 72-1368 (میلیون دلار-درصد)مأخذ:گزارش اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی برای سالهای مختلفسهم صادرات محصولات صنعتی در تولید ناخالص داخلی بدون نفت نیز از روند صعودی برخوردار بوده و طی دوره یاد شده افزایشی برابر با 1/2 درصد داشته، به طوری که از 49/0 درصد در سال 1368 به 59/2 درصد در سال 1372 افزایش یافته است."