چکیده:
قاچاق انسان، جرمی مغایر کرامت انسانی و حقوق بشر قملداد میشود که مبارزه مؤثر با آن در پرتو راهبردهای پیشگیری از وقوع آن، حمایت از بزه دیده آن و تعقیب کیفری مرتکب آن است. حمایت از بزه دیده جرم قاچاق انسان به دلائل انسانی و ارزشهای حقوق بشری و از آنرو است که او، بزه دیده جرم و نه مرتکب آن است و حمایت از او به همکاری بزه دیده با سازمان عدالت کمک میکند و همچنین مانع از بزه دیدگی مجدد او میشود. بر این مبنا، اسناد فراملی مثل پروتکل پیشگیری، سرکوب و مجازات قاچاق اشخاص به ویژه زنان و کودکان سازمان ملل متحد و کنوانسیون اقدام ضد قاچاق انسان شورای اروپا، تدابیر حمایتی کمیتهای را که به بهبودی جسمی، روانی و اجتماعی بزه دیده کمک میکند، پیشبینی کردهاند. ازمهمترین این تدابیر عبارتند از: عدم مجازات بزه دیده برای جرائمی که در فرآیند قاچاق انسان به انجام آن مجبورشده اند، تأمین مسکن یا جان پناه مناسب، کمکهای مادی، اجازه اقامت، خدمات پزشکی و روانشناختی، آموزش شغلی و برنامههای توانبخشی، ارائه اطلاعات، مشورتها و کمکهای حقوقی و تسهیل مشارکت بزه دیده در دادرسی، خدمات ترجمه و ... کنوانسیون اروپایی مزبور نسبت به پروتکل یاد شده به لحاظ آنکه تدابیر حمایتی بیشتری چون دوره بهبودی و دسترسی به بازار کار را مقرر کرده است از موقعیت برتری برخوردار است. این مقاله پیشنهاد میکند، بااقبال سیاست جنایی ایران از راهبرد حمایت از بزه دیده جرم قاچاق انسان، قوه تقنینی کشور، تدابیر لازم حمایت از بزه دیدگان جرم قاچاق انسان را به موجب قانون پیش بینی کند.
خلاصه ماشینی:
"به غیر از برخی رهنمودهای غیرالزامی یا تصمیماتی مثل قطعنامه 55/67 مجمععمومی سازمان ملل متحد،کنوانسیون جرم سازمان یافته فراملی و پروتکل پالرمو وظیفهصریح و قاطعی را در این مورد برای دولتها پیشبینی نکردهاند(همان:256)،ولیکنوانسیون ورشو،در مادهی 26 موضوع امکان عدم تحمیل مجازات بر بزهدیدگان جرمرا به خاطر دخالت آنها در فعالیتهای نامشروع،تا حدی پذیرفته است که در انجام آنهامجبور شدهاند(گالاگر،2006:178)به عبارت بهتر،به نظر میرسد کنوانسیون مزبورنیز مانند پروتکل پالرمو جرم قاچاق انسان را برپایه عدم رضایت بزهدیده جرم و درفرضی که از وسایل نامشروعی چون فریب یا زور استفاده میشود،مقرر میکند ولیمجازات نکردن بزهدیده را به خاطر سایر رفتارهای نامشروع،مثل ورود یا اقامت غیرقانونی منوط به اثبات دفاع اجبار میکند29.
همچنین میتوان از راهاندازی بنگاههای کوچک اقتصادی برای بزهدیدگانی کهدارای تجربیات خاص،آموزش و مهارت مناسب،شخصیت و تعهدی که به اداره یکبنگاه کوچک اقتصادی دارند استفاده کرد مثلا در نیجریه اعضای یک ائتلاف مرکب از5 سازمان غیردولتی که علیه قاچاق انسان فعالیت دارند،با آموزش شغلی و از طریقانجام طرحهای کوچک به بزهدیدگان قاچاق و زنان جوان آسیبپذیر در معرضقاچاق،کمک کردند و بین دسامبر 2003 تا آوریل 2005،29 زن از طریق همین طرحهامبالغی را دریافت کردند(دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد؛مجموعهابزار،2008:379-381)با آنکه برخی از کشورهائی که ویزای اقامت موقت را دردسترس بزهدیده میگذارند،برنامههای توانبخشی (Rehabilitation) پیشرفتهای رااجراء میکنند ولی اغلب دولتهای مبداء و مقصد با هزینههای سنگین این موضوعدست بگریبان هستند و بسیاری از آنها قادر نیستند که چنین حمایتی را محقق کنند؛بهعلاوه برخی کشورها مبداء و مقصد قاچاق انسان هستند و این امر هزینههای مضاعفیرا بر آنها تحمیل میکند زیرا باید هزینههای توانبخشی را برای شهروندان خود و غیرشهروندان تقبل کنند."